ولایتی: رابطه ما با آذربایجان رابطه حسن همجواری است ولی معنایش این نیست که دو کشور روابط خود را بر هم منطبق کنند
به گزارش خبرگزاری تسنیم، علیاکبر ولایتی در گفتگویی با اشاره به پیشینه تاریخی بزرگان و اندیشمندان ایرانی همچون مولانا و فارابی، آنها را اهل ایران بزرگ فرهنگی دانست و گفت: اینکه دیگرانی که بهدنبال هویت اسلامی، عرفانی و معنوی میگردند، به بزرگان ما متوسل شوند، عیبی ندارد، ما کمکشان میکنیم که آراء این بزرگان را بهتر درک کنند، اما آنها را به کسی نمیبخشیم.
ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب اسلامی در امور بینالملل، سیاستمدار و پزشک در این گفتگو درباره مسائل امروز سیاست خارجی ایران در منطقه و همچنین رویکرد دیپلماتیک ما در رابطه با ادعای برخی کشورهای همسایه نسبت به اندیشمندان ایرانی، نکاتی را مطرح کرد که شرح این گفتگو را میخوانیم:
در سیاست خارجی امروز کشور ما، با دو مسئله مواجه هستیم؛ یکی موضوع برجام است که بسیار کشدار شده است و بهنظر میآید که وضعیت نامعلومی دارد. موضوع دوم روابط ما با کشورهای منطقهای است؛ ما با کشورهای جنوبی روابط چندان خوبی نداریم و حتی میشود گفت اکنون روابط برخی از آنها با ما نامطلوب است. جمهوری اسلامی در این سالهایی که ما از طرف غربیها تحت فشار تحریم بودهایم و جنگ تبلیغاتی وسیعی علیه ما به راه افتاده است، تا چهحد توانسته است در دیپلماسی منطقهای و تعامل با کشورهای همسایه، این فشارها را خنثی کند؟ ارتباط ما با کشورهای همسایه تا چهحد عادی و دوستانه است؟
رابطه ما با هیچکدام از کشورهای همسایه، غیرعادی نیست. رابطه غیرعادی، یعنی ارتباطی توأم با تنش. طبیعی است که بین ما و برخی کشورهای همسایه اختلاف دیدگاه وجود داشته باشد. در واقع اختلاف نظر میان کشورها، امری معمول است و طرفین سعی میکنند کار را بهنحو مناسب حلوفصل نمایند. «حسن همجواری» یک اصل مهم در سیاست خارجی است. ما 15 همسایه در آب و خشکی داریم، با برخی از آنها روابط راهبردی داریم یا در حال شکل دادن رابطه راهبردی هستیم؛ مثل رابطه با روسیه یا عراق. پس فرض اول شما نیاز به توجه و اصلاح دارد. ما با همسایهها درگیری نداریم. دیپلماسی برخی از این همسایهها، دیپلماسی حرف است و علیه ما حرفهایی میزنند، مثل آن آقایی که میرود در مصر علیه ما حرفهای نامربوطی میزند، اما با حرف کاری پیش نمیرود. همینهایی که این حرفها را علیه ما میزنند و بیانیه میدهند، در رابطه با مسئله فلسطین، جزو بدنامترینها هستند و مردم خودشان هم به حرفهای آنها باور ندارند. جمهوری اسلامی ایران اهل عمل است. رابطه ما با یمن، عراق، لبنان، سوریه، فلسطین، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی، رابطه عملی است.
فرمودید روابط راهبردی ایران با روسیه و عراق در حال پیشرفت است ولی اینطور بهنظر نمیآید، مثلاً اخیراً ایران تقاضای عضویت در شورای امنیت سازمان ملل را داشت و روسیه و عراق و حتی سوریه هم رأی مثبت ندادند. اگر روابط استراتژیک بود، دستکم ما باید دو ـ سه رأی می داشتیم، ولی نداشتیم.
ما بهسمت رابطه راهبردی پیش میرویم. در روابط راهبردی اینطور نیست که هر نوع حرکتی از طرفین، منطبق بر هم باشد، راهبرد یعنی اینکه شما میبینید 3 نفر از کشورهای مطرح آسیای مرکزی بهفاصله چند هفته اینجا حاضر میشوند. اینکه رؤسای جمهوری تاجیکستان و ترکمنستان و قزاقستان که سه کشور مهم آسیای مرکزی و عضو سیآیاس هستند، بهفاصله کوتاهی در کشور ما حضور پیدا کردند، یک اقدام معنیدار است. ما در مسیر ایجاد رابطه راهبردی با چین و روسیه هم هستیم و این را بالاترین مقامات طرفین، تأیید کردهاند. در ملاقات آقای شیجینگ پینگ با رهبر معظم انقلاب، هر دو طرف این موضوع را تأیید کردند.
رابطه ما با کشورهای آسیای میانه خوب است ولی در عین حال، اتفاقاتی هم میافتد که این رابطه خوب را نقض میکنند، مثلاً جمهوری آذربایجان با اینکه با ما روابط خوبی دارد، به اسرائیل نزدیک شده و حتی پایگاه در اختیار این رژیم قرار داده است، این ضد امنیت ملی ماست. اماراتیها هم در جنوب اقدامات مشابهی انجام میدهند، حتی در منطقه شمال عراق هم اسرائیلیها نفوذ کردهاند و این موضوع روی شکل رابطه ما با این کشورها تأثیر میگذارد، جمهوری اسلامی در دیپلماسی خود در رابطه با این موضوع چهکاری کرده است؟
من وقتی وزیر امور خارجه بودم و به آذربایجان میرفتم، آقای حیدر علیاف رئیسجمهوری بود. آقای حیدر در برابر خبرنگاران از من پرسید که "چرا شما به ارمنستان اسلحه میدهید؟"، من گفتم "ما نمیدهیم."، ولی این پرسش او، شبهههایی را مطرح میکرد و روزنامهها هم آن را تیتر میکردند، یک بار هم من از او پرسیدم "چرا شما با اسرائیل که دشمن اسلام است رابطه دارید؟"، آقای حیدر علیاف جوابی نداشت به من بدهد.
ما این نوع سیاست را قبول نداریم. رابطه ما با آذربایجان رابطه حسن همجواری است ولی معنایش این نیست که دو کشور روابط خود را بر هم منطبق کنند. ما نمیپذیریم که کشورهای اسلامی با رژیم صهیونیستی رابطه داشته باشند و اگر کسی رابطه دارد، به همان نسبت از ما دور است.
عاملی که باعث میشود ما و آذربایجان به هم نزدیک شویم، دین، تاریخ، مذهب، فرهنگ و زبان مشترک است. مشترکات میان ما و آنها کم نیست؛ همجواری از همه مهمتر است. آنچه موجب جدایی راه ما از آنها میشود، دیدگاه آنها نسبت به صهیونیستها است. ما میخواهیم جهان، عاری از صهیونیستها باشد ولی آنها با صهیونیستها رابطه برقرار میکنند، ما بارها مخالفت خودمان را به آنها اعلام کردهایم.
در دیدارهای اخیر با کشورهای آسیای میانه، مبنا بر سر چیست و دو طرف چه اهدافی از این سفرها داشته اند؟
چند نکته وجود دارد: اینکه نفس آمد و رفت میان کشورها مهم است. دوم آنکه در بسیاری موارد، این دیدارها باعث میشوند که طرفین ارزیابی کنند که آیا قرارها و صحبتهای قبلی عملی شدهاند یا نه. ارزیابی مجدد روابط بین دو کشور، هدف دوم است. هدف سوم، گام برداشتن به سمت تحکیم روابط است. شرایط موجود در دنیا، ضرورتا ما را به هم نزدیک میکند. شرایط چیست؟ بعد از فروپاشی شوروی، آمریکاییها در قرقیزستان انقلاب رنگی به راه انداختند و در منطقه «مناس» پایگاه داشتند. این اقدامات بر امنیت کل منطقه اثر دارد و ما حتما مقابله میکنیم. بالأخره فشارها باعث شد که آمریکاییها قرقیزستان را ترک کنند.
تلاش روسیه و چین و ایران آن است که آمریکا و اصحابش در آسیای مرکزی نفوذ نکنند. پیوستن ایران با تمامی ظرفیتش و به عنوان یک عضو رسمی به شانگهای هم پدیده مهمی در تاریخ ایران است. ما با سه کشور مانور نظامی مشترک داشتیم. در تاریخ ایران سابقه نداشته که ایران و دو کشور مهم جهان، مانند سه ابرقدرت بزرگ مانور نظامی داشته باشند.
در ابتدا آمریکا و استرالیا و انگلیس مانور مشترکی علیه چین برگزار کردند و بعد از آن، ما مانور مشترکی را اجرا کردیم. این مانورهای مشترک با کشورهای دیگر و ضد یک کشور، معنای سیاسی و نظامی خودش را دارد. ما نمیتوانیم ساکت باشیم و ناتو هر روز به ما نزدیکتر بشود. ناتو وقتی به روسیه نزدیک شود، به ما هم نزدیک میشود و اگر غفلت کنیم، در قفقاز خواهد بود. ترکیه هم که یک عضو پابرجای ناتو است.
آیا حضور سران کشورهای آسیای میانه در ایران، پیامی برای غربیها دارد؟
حتما دارد. طی هفتههای اخیر هم رؤسای جمهوری سه کشور به تهران آمدهاند و هم لاوروف وزیر امور خارجه روسیه. پس 4 کشور رسما با سران کشور ما دیدار کردهاند. این حتما معنادار است.
این سفرها و بلافاصله دعوت رئیس جمهوری چین از آقای رئیسی، رئیس جمهوری برای شرکت در اجلاس سران کشورهای موسوم به بریکس که عبارتند از «روسیه، چین، هند، آفریقای مرکزی و برزیل» مجموعا نشاندهنده پیشرفت متین و حسابشده روابط جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همسایه، آسیای مرکزی و روسیه و چین است.
همه اینها و این روابط حکایت از دیدگاه کشور چین ، روسیه و متحدین آنها در چارچوب بریکس نسبت به جمهوری اسلامی ایران دارد.
ایران از نظر موقعیت ژئوپلیتیک در دنیا بینظیر است. ایجاد توازن در رابطه میان یک کشور و همسایهاش، کار بسیار سختی است که ایران به خوبی توانسته است این توازن را به وجود آورد. این نشان میدهد که دست ایران باز است و اگر روی خوش به کشورهای آسیای مرکزی نشان دهد، آنها استقبال میکنند؛ زیرا ما و روسها در سیاست منطقهای در رابطه با قفقاز و منطقه آسیای غربی دیدگاههای نزدیکتری داریم و از رابطه خوب کشورهای آسیای میانه با ایران حمایت میکند.
tasnimnews.com