یوزپلنگ‌ گربه‌سانی ارزشمند اما در خطر انقراض است، امروزه یوزپلنگ آسیایی فقط در ایران زیست می‌کند از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی گفته می شود، شرایط خوبی ندارد و خطر انقراض آن‌ها را تهدید می کند، به اعتقاد کارشناسان باید دست جنباند و شیب انقراض را کم کرد در غیر اینصورت این حیوان زیبا را برای همیشه از دست خواهیم داد.

در ایران ۹ شهریورماه روز ملی یوزپلنگ آسیایی نامگذاری شده است، داستان این روز شنیدنی است، ۹ شهریور ۱۳۷۳ بود که یک یوزپلنگ مادر و سه توله‌اش برای یافتن آب و غذا به شهر بافق استان یزد نزدیک شدند اما فردی که شناختی از یوزپلنگ نداشت، به دلیل ترس از یوزپلنگ‌ها به آنها حمله کرد که در این واقعه یوز مادر از صحنه فرار کرد و دو توله نر و ماده تلف شدند، یک توله ماده باقیمانده که ماریتا نام گرفت، به تهران انتقال یافت و ۹ سال در پارک پردیسان در شرایط اسارت زندگی کرد تا اینکه در زمستان ۱۳۸۲ تلف شد، بر این اساس این روز به عنوان روز ملی یوزپلنگ آسیایی در ایران نامگذاری شد.

در این گیرودار هم یوزپلنگ ماده دیگری به نام ایران سال ۹۶ در حالی که هشت ماه داشت از قاچاقچیان در تهران گرفته شد و به پردیسان منتقل شد تا در کنار کوشکی و دلبر ناجی نسل خود باشد اما این حیوان زیبا نیز بعد از انتقال کوشکی و دلبر به سمنان منتقل شد.

خوشحالی از به دنیا آمدن توله ها دیری نپایید چون خبر رسید که مادر توله ها را تحویل نمی گیرد و این اول ماجرا بود، مراحل شناساندن توله ها به مادر سه روزی طول کشید اما نتیجه نداد و به علت سرد بودن هوا توله ها دیگر از مادر جدا و در شرایط قرنطینه قرار گرفتند و غذا دهی دستی آغاز شد اما از آنجا که یورپلنگ گونه ای حساس و منحصر بفرد است از این رو نگهداری از توله های آن هم کار دشواری است با توجه به اینکه تجربه ای هم در این زمینه در کشور وجود نداشت، این شد که خبر رسید اولین توله یوز در ۱۴ اردیبهشت یعنی پس از سه روز به دنیا آمدن تلف شد، با این خبر نگرانی ها زیاد شد، اما دیری نپایید که دومین توله هم در ۲۸ اردیبهشت ماه تلف شد بعد از آن گمانه زنی ها نسبت به اینکه امکان تلف شدن توله سوم هم وجود دارد آغاز شد که بعد از آن سازمان حفاظت محیط زیست از یک دامپزشک متخصص یوزپلنگ ها از آفریقا را دعوت کرد، پیتر کالدول به ایران آمد و ۵ روز شرایط توله سوم را زیر نظر گرفت، شیر و مکمل های مخصوصی را با خود آورد و تیمارگر توله شروع به تغذیه کردن توله با این مواد کرد.

علیرضا شهرداری بازپرور و تیمارگر حیات وحش که از این توله یوز نگهداری می کند درباره روند نگهداری پیروز به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: توله ها ۱۰ اردیبهشت ماه به دنیا آمدند و فیلمی هم از شیر دادن توله ها در فضای مجازی منتشر شد که انتقادات زیادی به همراه داشت، من ۱۴ اردیبهشت به توران رفتم وقتی رسیدم یکی از توله ها تلف شده بود، قرار شد ۶ روز در توران بمانم تا آموزش های لازم را در زمینه نگهداری توله ها ارائه دهم، به این ترتیب من سرپرستی دو توله باقیمانده را بر عهده گرفتم، نوع شیری که می دادند غلط بود، در حالی که پیتر کالدول دامپزشک آفریقایی وقتی به ایران آمد یک برندی که قابل اعتماد خودش بود آورد اما باز هم گفت که تمام شیرهای موجود در دنیا هیچ کدام برای یوزپلنگ شیرهای خوبی نیستند ، حالا ببینید توله هایی که اینقدر حساس هستند از یک شیر برند ایرانی استفاده کردند و این خیلی بد بود البته شیر دامپزشکی و مخصوص سگ و گربه بود اما مناسب توله یوزها نبود.

شهرداری گفت: به هر حال در مدت ۶ روزی که در توران بودم نکات ریزی را ارائه کردم، وقتی که توله ها به دنیا آمده بودند حدود ۳۰۰ گرم وزن داشتند و در آن چند روز وزنشان به حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ گرم رسیده بود، چشم توله ها باز شد و شرایط خوب بود، البته مشکلات گوارشی را در توله ها حس می کردم، بعد از آن باید برای کاری به یکی از استان ها می رفتم بنابراین از توران رفتم و زمانی که به تهران برگشتم ۲۸ اردیبهشت ماه بود که خبر تلف شدن توله دوم یوز را شنیدم، همان روز بود که با من تماس گرفتند " که توله سوم در پردیسان است و کسی نیست توله را نگه دارد و شیر بدهد بیا و توله را زیر پر و بال خودت بگیر" ؛ بین دو راهی مانده بودم اینکه بروم و اگر این توله هم تلف شود و همه چیز گردن من بیفتد نگران بودم از طرف دیگر هم فکر می کردم اگر می توانم کمکی کنم پس باید این کار را بکنم، در نهایت تصمیم گرفتم کمک کنم، بنابراین به پردیسان رفتم و از ۲۸ اردیبهشت در حال نگهداری از توله یوز در پردیسان هستم تا امروزهمچنان ادامه دارد.

وی با تاکید بر اینکه برای زنده نگه داشتن پیروز یک تیم شبانه روزی تلاش کردند، تصریح کرد: برای پیترکالدول هم جالب بود که توانستیم توله را زنده نگه داریم و گفت که خیلی خوب عمل کردید که زنده مانده است آنجا خودشان هم با آن همه تجربه تلفات زیاد دارند اما چون تعداد بالایی توله دارند همیشه یک درصد تلفات برای آن در نظر می گیرند اما ما فقط یک توله داشتیم و اصلا نمی خواستیم که از دست بدهیم و تمام تلاشمان را کردیم و الان به این شرایط رسیدیم و شرایطی است که فعلا خوب است.

مسوول نگهداری پیروز تاکید کرد: فعلا شرایط خوب است اما این به آن معنا نیست که دیگر نگرانی وجود ندارد، باید خیلی مراقب باشیم؛ امیدوارم روز به روز شرایط بهتر شود و روزی شاهد این باشیم که یک یوز مستقل با اندام درست داشته باشیم که می تواند مستقل زندگی کند.