به گزارش ایسنا، تحولات روزهای اخیر در مناطق تحت کنترل شبه‌نظامیان تحت امر آمریکا و ترکیه در شرق و شمال شرق سوریه منعکس‌کننده تغییر معادلات در مناطق تحت کنترل اشغالگران آمریکاست و اتخاذ موضع قاطعانه‌ای که با هدف ناکام گذاشتن طرح آمریکا برای بستن مرز سوریه و عراق توسط محور مقاومت آغاز شد، در حال رقم زدن معادلات جدیدی است که ممکن است به سوی تکمیل یک «معامله بزرگ» در میدان و یا تشدید تنش و شکل گیری یک «نبرد بزرگ» در آن پیش برود که در هر دو صورت نتیجه نهایی کنترل دولت سوریه بر مناطق اشغالی خواهد بود.

پایگاه خبری العهد لبنان در یادداشتی درباره تحولات در سوریه و به ویژه درگیری‌ها میان شبه‌نظامیان تحت امر آمریکا در منطقه شرق فرات نوشته است: اخبار از منطقه جزیره سوریه، به ویژه از دیرالزور و حومه آن به سرعت در حال افزایش بوده و این منطقه شاهد درگیری‌های خشونت آمیز میان اعضای قبایل عرب و شبه نظامیان موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» (قسد) است که بر مناطق شرق و شمال رود فرات مسلط هستند.

درگیری‌ها میان دو طرف چند روز پیش و پس از دستگیری «احمد الخبیل» معروف به ابوخوله، رئیس شورای نظامی دیرالزور که وابسته به اداره خودگردان کُردهای سوریه است، آغاز شد. این اداره خودگردان توسط آمریکایی‌ها تشکیل شده و واشنگتن مسؤول حمایت از آن در شرق سوریه است.

درست است که دستگیری ابو خوله جرقه‌ای بود که درگیری را آغاز کرد؛ اما این رویارویی به سرعت به قیام اعضای قبایل و عشایر عرب به ویژه در دیرالزور و به طور کلی منطقه جزیره سوریه در برابر نیروهای قسد تبدیل شد. بسیاری از شیوخ طوایف و قبایل در شرق سوریه فراخوانی عمومی علیه تبعیض و بدرفتاری که توسط شبه‌نظامیان قسد و اداره خودگردان با آن‌ها انجام می‌شود، اعلام کردند و همین مساله باعث شد تا پرونده ابو خوله به یک موضوع ثانویه تبدیل شود.

درباره شبه‌نظامیان قسد، می‌توان گفت که آنها امروز در یک تنگنای واقعی قرار دارند؛ چراکه پهپادهای ترکیه تقریباً روزانه رهبران و سرکرده‌های این گروه را یکی پس از دیگری ترور می‌کنند و قبایل عرب نیز علیه آن قیام کرده‌اند. این درحالی است که متحد آمریکای آن همچنان موضعی بی‌طرفانه اتخاذ کرده و به مشاهده اتفاقات چه درباره حملات ترکیه و چه درباره قیام قبیله‌ای اکتفا کرده است. این وضعیت مخمصه شبه نظامیان دموکراتیک سوریه تعجب آور نیست و می‌توان گفت نتیجه‌ای است که از مدت‌ها قبل مورد انتظار بوده به خصوص که طوایف و قبایل نه تنها به آزادسازی دیرالزور، بلکه به انتقال نبرد خود به استان حسکه نیز تهدید می‌کنند.

این موضع بی‌طرفانه آمریکا نشان‌دهنده احتیاط در برابر پیامدهای نشان دادن هرگونه موضع نامتعادل یا حساب نشده است، چراکه حمایت علنی آمریکایی‌ها از قسد به معنای کودتای همه قبایل علیه اشغالگری آمریکا در آنجا خواهد بود و این پیامدهای فاجعه باری برای آمریکایی‌ها نه تنها در سوریه، بلکه در عراق و شاید اردن به همراه دارد. علاوه بر این، آمریکایی‌ها از موضع ترکیه می‌ترسند؛ چراکه ممکن است معادلات را به هم بریزد و آمریکا امروز خواستار چنین اتفاقی نیست. از سوی دیگر، قرار گرفتن نیروهای اشغالگر آمریکا در کنار قبایل و عشایر موجب آزردگی کُردها خواهد شد و این آزردگی خاطر ممکن است از شمال عراق تا شمال و شمال شرق سوریه را در بر بگیرد و در نتیجه می‌توان گفت که آمریکایی‌ها نیز ممکن است درگیر اتفاقات در حال وقوع و مشکلات واقعی ناشی از آن شوند.

کمی به عقب برگردیم، حدود دو ماه قبل شاهد درز اخباری از مواضع سیاسی و تحرکات میدانی محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی در خصوص وضعیت شرق سوریه بودیم و منابع از قصد نیروهای اشغالگر آمریکایی برای بستن مرز سوریه و عراق خبر دادند. منابع دیگر از طرح آمریکایی‌ها برای کنترل گذرگاه «القائم – البوکمال» صحبت کردند و پیش از آن نیز اطلاعاتی مبنی بر تجمع نظامی در دو طرف رود فرات در دیرالزور توسط نیروهای اشغالگر آمریکایی و متحدان آنها از یک سو و از  سوی دیگر نیروهای ارتش سوریه و متحدان آنها منتشر شده بود.

همه اینها با فشار اقتصادی شدید بر سوریه و اقتصاد آن و همچنین سوء استفاده از مشکلات معیشتی ملت این کشور برای به راه انداختن مردم در خیابان و بهره برداری سیاسی از آنها به ویژه در جنوب سوریه و استان «سویداء» همراه بوده است.

این اقدامات آمریکایی‌ها مواضع بسیاری از کشورهای محور مقاومت از تهران و لبنان و سوریه گرفته تا عراق را به همراه داشت و این مواضع در راستای مقابله قاطع با طرح آمریکایی‌ها با هدف بستن مرز سوریه و عراق و قطع مسیر زمینی میان دو کشور تعیین‌کننده بود و توسط رهبران و مقامات ارشد محور مقاومت بیان شد که نشان دهنده جدیت و خطر طرح آمریکا است.

صحنه کنونی شرق سوریه را می‌توان این گونه خلاصه کرد که وضعیت ایستایی میدانی نسبی که سال‌ها بر آن حاکم بود، به دلیل رویارویی‌های جدید و مواضع سیاسی پیش از آن پایان یافته است و معدلاتی که سال‌ها بر منطقه حاکم بود در حال تغییر است و این تغییر از دیرالزور آغاز شده و می‌توان گفت که ناگزیر به حسکه و رقه و حتی مناطق دور دست شمال و شمال شرق سوریه و حتی شمال غرب این کشور گسترش خواهد یافت. در همین راستا اطلاعاتی مبنی بر قصد گروه تروریستی «هیئت تحریر الشام» (جبهه النصره سابق) در ادلب برای حمایت و پشتیبانی از نیروهای دموکراتیک سوریه علیه اعضای قبایل عرب در دیرالزور منتشر شده است که در صورت اثبات صحت آن تنها از یک زاویه قابل تشریح و تفسیر است و چنین اقدامی از سوی هیئت تحریر الشام به این معنا است که «ابو محمد الجولانی»، سرکرده این گروه ترس را احساس کرده و می‌داند که سقوط نیروهای دموکراتیک سوریه یا آنچه که به نام اداره خودگردان در جزیره سوریه شناخته می‌شود، بعداً به ادلب و شمال غرب سوریه تسری پیدا خواهد کرد. در واقع می‌توان گفت که الجولانی از یک برنامه طراحی شده گسترده‌تر می‌ترسد که شامل مبادله نیروهای دموکراتیک سوریه با هیئت تحریر الشام (میان ترکیه و آمریکا) می‌شود و در نهایت هر دو با هم قربانی خواهند شد. به عبارت دیگر الجولانی نگران است که ترکیه او را در ازای خلاص شدن از شر شبه نظامیان قسد فروخته باشد.

آنچه تاکنون رخ داده را نمی‌توان منعکس کننده اجرای یک توافق بزرگ دانست؛ اما در عین حال منعکس کننده تغییر معادلات در مناطق تحت کنترل آمریکا در شرق سوریه و فروپاشی وضعیتی است که سال‌ها ثابت باقی مانده بود، این امر همانطور که گفته شد با موضع قاطعانه با هدف ناکام گذاشتن طرح آمریکا برای بستن مرز سوریه و عراق آغاز شد و این سردرگمی میدانی و معادلات جدیدی که از آن حاصل خواهد شد، ممکن است به سوی تکمیل یک «معامله بزرگ» در میدان پیش برود، مشروط بر اینکه مبنای آن ورود ارتش سوریه به کل جزیره سوریه و استقرار آن در سراسر مرز و خروج نیروهای اشغالگر آمریکایی از این مناطق باشد.

احتمال دوم نیز می‌تواند تداوم و گسترش رویارویی‌ها و درگیری‌های فعلی و ورود مستقیم قدرت‌ها و نیروهای فعال منطقه‌ای و بین‌المللی به خط رویارویی باشد، این نبردی است که سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان در جریان سخنرانی خود به مناسبت سالروز آزادسازی ارتفاعات لبنان از چنگ تروریست‌های تکفیری که به «آزادسازی دوم» معروف است، درباره آن صحبت کرد و گفت: «اگر آمریکایی‌ها بخواهند خودشان بجنگند، از آنها استقبال می‌کنیم، این نبردی است که معادلات را تغییر خواهد داد.»

در نتیجه؛ به جز کنترل دوباره دولت سوریه و استقرار ارتش آن در سراسر منطقه جزیره و در امتداد مرزها، هیچ راه حلی برای آنچه در جزیره سوریه اتفاق می‌افتد، وجود ندارد؛ این نتیجه نهایی حوادث در حال وقوع در این منطقه است که طبیعتاً بدون توجه به تصمیم آمریکایی‌ها برای رویارویی یا عقب نشینی و خروج، احتمال تشدید تنش در آن وجود دارد.