سمبات دِرکیورغیان در سال 1292 در خانواده ای ارمنی، در جلفای اصفهان چشم به جهان گشود. سمبات در دو سالگی پدرش را از دست داد و وظیفه تربیت او به مادر و پدربزرگش، که در آن زمان در اصفهان کشیش بود، سپرده شد. علاقه سمبات به نقاشی و استعداد هنری اش از همان دوران کودکی، زمانی که هفت سال بیشتر نداشت، مورد توجه خواهر بزرگش، سیریک، قرار گرفت. سیریک نخستین بار هنگام بازگشت خانواده از تعطیلات از یکی از روستاهای اطراف اصفهان متوجه دفترچه تکالیف سمبات شد که مملو از نقاشی هایی متعدد از مناظر اطراف دهکده، حیوانات و اعضای خانواده بود. سیریک این نقاشی ها را به مدرسه برد و آنها را به معلم نقاشی سمبات نشان داد. معلم با دیدن نقاشی ها گفته بود که آنها محشرند و نمی توان از این نقاشی ها برای کودکی به این سن ایرادی گرفت. تشویق های خواهر سمبات و علاقه فراوان خود وی به نقاشی سبب شد تا در کنار تحصیل در مدرسه، اولین آموزش های حرفه ای نقاشی را نیز نزد استادان نامی آن روزگار، یعنی یقیا یقیجانیان و هاکوپ وارتانیان بگذراند. حاصل این آموزش ها نخستین نمایشگاه نقاشی های سمبات در 11 سالگی در مدرسه بود که جایزه نخست مسابقات مدرسه را برای او به ارمغان آورد.

سمبات در کنار تحصیل و نقاشی شروع به فراگیری زبان انگلیسی در کالج انگلیسی اصفهان کرد اما فشار زندگی سبب شد تا نقاشی را رها کند و مشغول به کار شود. نقطه عطف زندگی هنری سمبات و علت بازگشت دوباره وی به هنر مورد علاقه اش ورود سرکیس خاچاطوریان، نقاش ارمنی معروف مقیم پاریس، به اصفهان بود. خاچاطوریان به اصفهان آمد تا از روی دیوارنگاره‌های عالی‌قاپو و چهل‌ستون نقاشی کند. او، که برای این منظور نیاز به یک شاگرد و همراه جوان داشت، پس از تحقیق در مورد نقاشان اصفهان سمبات را انتخاب کرد و از او خواست تا به وی کمک کند. سمبات کار خود را با استاد خاچاطوریان آغاز کرد و طی نزدیک به سه سال همکاری با استاد بیش از پیش به راز و رمز نقاشی پی برد. او از مهارت خاچاطوریان در استفاده از قلم‌مو و انتخاب رنگ و از دانسته‌های وی درباره آثار هنرمندان غرب، هند، ژاپن و آفریقا بسیار آموخت. او طی این دوره کوتاه همکاری با استاد خاچاطوریان شیفته مکتب هنری اصفهان شد و به مطالعه دقیق آن روی آورد. خاچاطوریان با دیدن استعداد کم‌نظیر سمبات کوشید تا زمینه تحصیل وی را در پاریس فراهم کند اما به دلیل مشکلات مالی این تلاش به ثمر ننشست و سمبات در اصفهان ماند و به فعالیت خود ادامه داد.

نقاشی‌های آبرنگ سمبات از باروها، پل ها، کاخ ها، میدان ها، کوچه ها و بازارهای اصفهان بیشتر گردشگران غربی را به سوی خود می‌کشید. نگاه سمبات به محیط و انسان های اطرافش، با اینکه از درون بود، در عین حال نگاهی بود از دور. گویی سمبات از چشم یک غربی به اشیا و افراد نگاه می‌کرد و آن را به گونه‌ای می‌دید که تا کنون نقاشان بومی ایران ندیده بودند. آبرنگ‌های سمبات، بیانی غربیانه از مضمون‌های ایرانی است. از این رو، نقاشی‌های او بی‌درنگ به چشم و دل بازدیدکنندگان غربی نگارستانش می‌نشستند و به فرنگستان راه می‌یافتند. البته، تعداد بسیاری از آثار او را مشتریان ایرانی می‌خریدند. نگارستان سمبات مملو از تصاویر اصفهان بود: مسجد شاه، سی و سه پل، پل‌های خواجو و مارنان و….

گذشته از این روش‌ها، تابلوهایی هم هستند که سمبات را به منزله یک نقاش مردم‌شناس معرفی می‌کنند: خانه‌های ارمنی‌جلفای اصفهان، زنان روستاهای ارمنی نشین فریدن و چهارمحال که دور تنوری نشسته‌اند و لواش ارمنی می‌پزند یا کنار جویباری نشسته‌اند و ظرف و رخت می‌شویند یا اینکه با کوزه از رودخانه ای آب برمی دارند، گروهی از ارمنی‌های شاد که در مراسم عروسی رقص و پایکوبی می‌کنند و…، عکس‌ها و تابلوهایی که به‌راحتی می‌توان از آنها در هریک از پژوهش های مردم‌شناختی درباره ارمنیان ایران بهره برد. در همین خصوص نوری نظری، نگارگر ایرانی، گفته است: «سمبات درک و فهم عمیقی از خاک و خورشید دارد و انگار به راز فصل ها پی برده است. سمبات روایتگر زندگی ایرانی و مردم ایران است.»

با اینکه تصویرهای ارمنی بخشی بزرگ از کارهای سمبات را به خود اختصاص داده‌است آثار گران قدر او به هیچ روی تنها در این موضوعات خلاصه نمی‌شود. زنان چادری چهارباغ اصفهان، آخوندی تسبیح‌ به دست در میدان شاه، نی‌نوازی خیابانی در کنار یک استکان چای، شترهای خسته در زیر طاقی در اصفهان، کودکان در جلوی دروازه کاروان‌سرای کهنه، بقعه شاهزاده حسین و عشایر و قالی‌بافی‌شان را نیز می‌توان در ده‌ها تابلوی سمبات دید. او همچنین در کشیدن تک چهره نیز مهارت داشت. تک چهره‌هایی که او از اعضای خانواده‌، دوستان و نزدیکانش یا چهره‌های شناخته‌شده کشیده‌است دال بر تبحر او در این زمینه است.

بسیار عجیب است که نقاشی چون سمبات دِرکیورقیان در ایران نام چندان آشنایی نیست. نقاشی‌های سمبات هم اکنون نیز در بازارهای آنلاین مثل ای‌بی(eBay)  با قیمت‌هایی گزاف به فروش می‌رسند. اما در ایران، که زادبوم سمبات است، این نقاش را فقط هم‌تبارانش و برخی از دست‌اندرکاران هنر نقاشی می‌شناسند.

 

به جرات می‌توان گفت که سمبات از برجسته‌ترین نقاشان آبرنگ اصفهان و ایران بوده‌است. ایزی فریم با افتخار دو اثر از آثار برجسته او را قاب کرده است. تکنیک این آثار رنگ روغن روی مخمل است.

 

 

 

 منابع : ایزی فریم , ویکیپدیا , 

گرداورنده : رونی بدروسیان