به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ این نشست به همت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با دعوت از ناشران حوزه کودک و نوجوان برای بیان مسائل و مشکلات موجود و هم‌فکری در جهت رفع آن، چهارشنبه (4 آبان‌ماه) در سالن کنفرانس مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون برگزار شد.

فاطمه طارمی، مدیرکل انتشارات کانون در ابتدای نشست به سابقه کانون در حوزه‌های مختلف فعالیت خود اشاره کرد و گفت: امروز دور هم گرد آمده‌ایم که در تعالی و رشد کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان و برای خدمت به آن‌ها سیاست‌های گذشته را بهینه کنیم و گام‌های تازه‌تری برداریم.
 
در ادامه، تعدادی از ناشران حوزه کودک و نوجوان کشور که در محل برگزاری این هم‌اندیشی حضور داشتند نظرات خود را این‌طور بیان کردند:

جهانبخش، مدیر انتشارات مدرسه: ما کانون را موسسه‌ای به عنوان مکمل آموزش و پرورش در مفهوم عام می‌شناسیم و انتشارات مدرسه را هم موسسه‌ای می‌دانیم که در تعریف به عنوان آموزش‌دهنده مکمل آموزش رسمی کشور است. از این دو تعریف می‌خواهم کمک بگیرم و به این تعریف برسم که ماموریت‌های این دو سازمان همگن نیستند؛ ولی همسویی و نقاط مشترک بسیار دارند. ما در این چندوقت برنامه‌ریزی‌ای داشتیم و در یکی از بندهای آن، همکاری مشترک با سازمان‌ها و نهادهایی قرار دارد که همسو هستند. یکی از مهم‌ترین آسیب‌های فعالیت‌های ما موازی‌کاری است. بهترین راهکار رفع آن هم، شناخت نقاط، اولویت‌ها و فعالیت‌های مشترک این نهادهاست برای صرفه‌جویی در منابع و بهره‌وری بیشتر. پیشنهاد مشخص ما این است که کارگروهی برای سه هدف تعیین شود: شناخت اولویت‌های مشترک بین کانون و انتشارات مدرسه، برنامه‌ریزی عملیاتی در ارتباط با این اهداف و اولویت‌های مشترک و تعیین شاخص‌هایی برای ارزیابی آن برنامه‌ها. باید برنامه‌ای تدوین شود و به یک مدلی برسیم که الگویی باشد برای همکاری‌های فی ما بین. مشخصا با این پیشنهاد اینجا آمده‌ایم و امیدواریم بتوانیم از نظرات دوستان استفاده کنیم.

نیلفروشان، مدیر نشر زعفران: ما فعالیت‌‌مان را از سال 1390 شروع کردیم و کاملا خصوصی هستیم و سیاست نشر احترام به مخاطب است. تاکنون بالای 550 عنوان کتاب منتشر کردیم که تجدید چاپ هم شده‌اند و جوایزی هم گرفته‌اند. در نمایشگاه کتاب هم حضور فعال داشته‌ایم. به خاطر احترام به دعوتی که داشتید آمده‌ام که بشنوم و ببینم چه کاری می‌توانیم در کنار هم انجام دهیم. 

ملک‌زاده، انتشارات فاطمی: بخش ادبیات کودک و نوجوان انتشارات فاطمی در سال 1361 با نام «واژه» شروع به فعالیت کرد و مدیرش مرحوم ایرج جهانشاهی بودند و مجموعه «قصه‌های من و بابام» یادگار زمان ایشان است. بعدها در سال 1394 با تعریف و مأموریت جدیدی بخش کودک و نوجوان با نام «طوطی» راه افتاد. کتاب‌های طوطی با شعار پنجره‌ای به ادبیات ایران، پلی به ادبیات جهان، تمرکزی بر کتاب‌های تصویری دارد. ما نزدیک به 200 عنوان کتاب منتشر کرده‌ایم و برای کتاب‌های خارجی با قرارداد رسمی کپی‌رایت خریداری می‌شود و برای فروش رایت کتاب‌‌ها به کشورهای مختلف هم اقدام می‌کنیم؛ مثلا تاکنون بیشتر از 37 عنوان کتاب را فروش رایت داشتیم. در حوزه نشر کتاب کودک و نوجوان آسیب‌هایی داریم و متاسفانه هنوز به مرحله حرفه‌ای بودن نرسیده‌ایم؛ زیرا نیروی متخصص در تک‌تک حوزه‌های نشر یا خیلی کم داریم یا اصلا نداریم. مثلا چه تعداد ویراستار و نویسنده حرفه‌ای داریم یا در بخش تولید چه تعداد حروفچین و گرافیست حرفه‌ای داریم که بتوانند کار استاندارد جهانی انجام دهند. این یکی از آسیب‌های حوزه نشر است و در بحث کاغذ هم مشکل جدی است.

نماینده انتشارات علمی و فرهنگی: فعالیت فرهنگی‌ام را 36 سال قبل به عنوان ویراستار در کانون شروع کردم. اینجا را خانه خودم می‌دانم. بین انتشارات علمی و فرهنگی و کانون مشابهت زیاد و نوعی خویشاوندی می‌بینم؛ از جمله اینکه هر دو سابقه بسیار درخشانی در نشر و میراث بسیار عظیمی دارند، آن را در تمام سال‌ها پاس داشته‌اند و سابقه همکاری طولانی‌ای نیز با هم دارند. آماده‌ایم در بستر مناسبی هر نوع همکاری دیگری با هم داشته باشیم.

مسئول بخش کودک و نوجوان بنیاد مکتب حاج‌قاسم: در این بنیاد کار ویژه‌مان این است که بر شخصیت شهید سلیمانی کار و آثار مرتبط تولید کنیم. بحث حوزه کودک و نوجوان از بحث‌های اصلی در این بنیاد است. در 2 سال و نیم گذشته که از شهادت شهید سلیمانی می‌گذرد حدود 600 عنوان کتاب چاپ شده است که از این بین، 60، 70 عنوان، کتاب کودک و نوجوان است. آسیبی که در این حوزه وجود دارد این است که آثار خیلی کیفی نیست و بحث مالی ‌و تجاری و نبود محتوای مناسب و تکرار مکررات دلایل آن است. در کنار این مشکل، عطش زیادی در فضای خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان نسبت به آشنایی با شخصیت این شهید وجود دارد. در بنیاد، این آمادگی را داریم که بحث‌های پیشتیبانی محتوایی را در ارتباط با کانون و دیگر ناشران انجام دهیم. در حوزه شعر و داستان کودک و زندگینامه برای نوجوانان خیلی کار شده است؛ ولی ادبیات ضعیفی دارد که مخاطب با آن ارتباط برقرار نمی‌کند. 

مجتبی سادات سرکی، نشر نبات: سال‌هاست که در حوزه تجاری‌سازی چرخه محصولات فرهنگی تحقیق می‌کنیم به‌خصوص در حوزه نشر و می‌توانم خلاصه مشکلات عمده را بگویم که هم‌اندیشی می‌تواند تحول جدی را در آن ایجاد کند. من یک چرخه را درنظر می‌گیرم؛ چرخه‌ای شامل تمام بخش‌های تولید، پیش‌تولید، پژوهش و هر آن‌چه که مربوط به تولید است و یک بسته فرایندی درنظر می‌گیرم برای فرهنگ‌سازی و بازارسازی و تبلیغ و اطلاع‌رسانی، یک بسته فرایندی برای فروش، خدمات پس از فروش و بسته دیگر برای پردازش، بسته‌بندی و ارسال. بین این چهار بسته سه جریان وجود دارد؛ جریان کالا، جریان مالی و جریان اطلاعات. جریان کالا مثل کتاب که قرار است تولید و توزیع شود، جریان مالی از تأمین سرمایه تا جابه‌جایی بین کاغذ و چرخه توزیع و ... و جریان اطلاعات که اطلاعات تولیدشده و رسوب‌شده است. اطلاعات تولیدشده درباره خود محتوا و پژوهش‌های مرتبط با آن است و اطلاعات مهم‌تری که الان بهش دسترسی نداریم. 24 مشکل جدی در این فرایندها و جریان‌ها پیدا کرده‌ام. در حوزه اطلاعات که عمده‌ترین است یک ناشر در حال حاضر وقتی کتابی را تولید می‌کند بیشتر بر حس و تجربه خود متکی است و چیزی به نام اطلاعات واقعی در بازار وجود ندارد که به او کمک کند. با استفاده از فناوری‌های موجود در دنیا می‌شود این نواقص را رفع کرد. در بحث تبلیغ کتاب‌ها هم تبلیغ کتاب در صداوسیما گران است و ناشران خصوصی نمی‌توانند تبلیغات رسانه‌ای داشته باشند. ما در صنعت نشر کتاب کودک و نوجوان به حمایت رسانه‌ای نیاز داریم؛ مثل یک بخش تبلیغاتی به صورت دائمی در رسانه.

کرمی، مسئول انتشارات نردبان: این انتشارات در سه حیطه محیط زیست، آموزش‌های مهارت‌های زندگی و آموزش تخصصی پیش از دبستان فعالیت می‌کند. آرمان و هدفش آموزش این سه حوزه به کودک ‌و نوجوان است. اگر بخواهیم کیفیت محتوای کتاب کودک و نوجوان را افزایش دهیم باید به تک تک مسائل حوزه نشر توجه کنیم تا خروجی مناسب باشد. 

ابراهیم شکوری، مدیرعامل انتشارات سروش: کانون به عنوان یک مرکز قدیمی نقطه ثقل پرورش فکری کودک و نوجوان است که از کودکی مشتری‌اش بوده‌ایم. اگر بنا دارد نظر ناشران را کسب کند پیشنهادم این است که از ما که ناشر دولتی و حاکمیتی هستیم در جنبه محتوایی و مشورتی استفاده کند و کار حمایتی اقتصادی را بر بخش خصوصی بگذارد‌ و از آن‌ها حمایت کند.

حامد رضوی، مدیر انتشارات به‌نشر در تهران: قرار است از داخل این جلسه به ایده‌های نو برسیم. صحبت‌هایم تکرار دغدغه‌های ناشران دیگر نیست؛ بلکه می‌خواهم دو نکته راجع‌به کانون بگویم. یکی مستقیم مرتبط به کانون است و دیگری ایده‌ای است درباره همکاری مشترک تمام ناشران با کانون. تحلیل من از کانون این است که وضعیت کانون در ادامه مشخص می‌کند کفه بدبینی ما به ادامه راه کانون افزایش پیدا می‌کند یا کفه امیدواری. لازم است در این قضیه وضعیتش را برای خود و دیگر ناشران معلوم کند. اینکه کانون نهاد بالادستی است یا نهاد هم‌سطح. اگر بالادستی است ما هم به روضه‌خوانی شروع کنیم؛ ولی اگر نهاد هم‌ردیف ماست ماجرا فرق می‌کند و می‌توانیم همکاری تعریف کنیم. چند سوال پیش می‌آید: آیا قرار است کانون به عنوان یک ناشر در کنار صدها ناشر کتاب کودک و نوجوان به جذب و انتشار آثار اقدام کند یا نه؟ آیا می‌خواهد به عنوان زنجیره قدرتمند سنتی و خوش‌نام در حوزه شبکه توزیع و فروش کتاب قدم بردارد یا مثل سابق فقط کتاب‌های خودش را ارائه کند یا نه بازاری را برای کتاب‌های برگزیده تمام ناشران سراسر کشور؟ اگر به این سوالات پاسخ داده شود باعث ایجاد یک استراتژی خاص در کانون می‌شود. کانون باید به عنوان رویکرد جدید شتاب‌دهنده و تسهیلگر در حوزه کتاب کودک باشد. تسهیل‌بخشی و شتاب‌دهندگی کانون می‌تواند در بخش ترویج و فروش و از همه مهم‌تر ارتباط با ناشر و آموزش و پرورش باشد. سیستم خشک و پوسیده آموزش و پرورش باید توسط کانون شکسته شود و این راه هموار شود تا ناشران بتوانند با دانش‌آموزان و معلمان ارتباط بگیرند. 

در بخش پایانی نشست، حامد علامتی، مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نظرات خود را در خلال جمع‌بندی هم‌اندیشی این‌طور بیان کرد: این جلسه یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین جلسات هم‌اندیشی برای تعالی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و نباید اولین و آخرین جلسه باشد. امیدواریم در ادامه مستمر و موضوعی پیش برود. در جلسه اول نکات را شنیدیم؛ هم پیشنهاد بود و هم انتقاد. از ارائه دیدگاه‌ها و نظرات خوبی که ناشران گفتند سپاسگزارم. برای من ارزشمند بود و حتما از سوی کارشناسان کانون مورد تحلیل و بررسی قرار خواهد گرفت. ما به دنبال اجرایی ‌شدن دیدگاه‌ها بر اساس ظرفیت و شرایط موجود هستیم.

وی افزود: امروز افتخار می‌کنیم که دین مبین اسلام معجزه جاوید و مانایی دارد که از سوی پیامبر اسلام ارائه شده و آن کتاب است. این بزرگ‌ترین سند افتخار هویت فرهنگی، اجتماعی، دینی و تاریخی برای یک اندیشه، جریان و مکتب است؛ بنابراین خود کتاب موضوعیت دارد چون زمینه و ریشه اندیشه، فهم، درک و علم است.

علامتی ادامه داد: حتما باید از وضعیت گذشته ارزیابی داشته باشیم و طبق نقشه راه به سوی جلو حرکت کنیم. نمی‌توانیم در شرایط فعلی توقف کنیم و نکاتی که گفتید برای رفتن رو به جلوست.

مدیرعامل کانون در جمع‌بندی این نشست توضیح داد: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان حتما از حوزه نشر رقابتی با ناشران دیگر خصوصا ناشران خصوصی خارج خواهد شد. ما رقیب نیستیم. امروز کانون از منظر اینکه تنها نهاد حاکمیتی حوزه کودک ‌و‌ نوجوان است یک‌سری فعالیت‌های ستادی دارد و سیاست‌گذار است؛ اما یک انتشارات در کنار بقیه نیز است و به هیچ عنوان نگاه رقابتی نداریم و در کنار شما ناشران خواهیم بود. از ظرفیت تولید ناشران خصوصی در کنار ناشران دولتی استفاده خواهیم کرد. اشتراک موضوعات در جهت تولیدات جدید خواهیم داشت. حتما منافع اختصاصی و مالکیت معنوی حفظ خواهد شد و سیاست‌های این مساله در برنامه راهبردی‌ای که درحال تدوین است مدنظر قرار خواهد گرفت.

وی افزود: نکته بعدی ورود به همکاری جدی و تقسیم کار هدفمند و هوشمند است. ما هنوز گزارش جامع از تحلیل وضعیت نشر کودک و نوجوان بر اساس یک اطلس فرهنگی نداریم؛ لذا نمی‌توانیم درک درستی داشته باشیم. پس رسیدن به یک اطلس فرهنگی بر اساس وضعیت فعلی در حوزه کتاب کودک و نوجوان یکی از کارهای اصلی پیش روی ناشران کودک و نوجوان است. کانون آماده‌ است نقش خودش را ایفا کند‌ و حدود 40 ناشری که در حوزه کودک و نوجوان در کشور داریم باید نظر بدهند و همکاری کنند. متولیان حاکمیتی این حوزه هم بایستی به این مسأله توجه کنند. نیاز به رصد، پایش، تحلیل و فراتحلیل داریم. مکان‌یابی سنی موضوع بعدی است که فلان موضوع در چه سنی باید کار شود. این را هم باید در همین جلسات دربیاوریم.

حامد علامتی با اشاره به اهمیت توجه به تکنولوژی‌های روز گفت: نکته بعدی توجه به حوزه‌های تکنولوژی و فناوری روز برای بالابردن سطح تولیدات است. بحث واقعیت افزوده، تولیدات سمعی و بصری و تبدیل کردن کتاب به یک بسته جامع محصولات متن (صوت، تصویر و کار تعاملی برای کودک و نوجوان). این چیزی است که دنیا به سمت آن رفته است و ما نباید عقب بمانیم. هم در بخش آموزش و هم زیرساخت فناورانه نیاز است که کانون سریع خودش را به این سطح برساند. نتیجه این می‌شود که کانون می‌تواند در این حوزه نقش مکملی را ایفا کند. 

وی نکته بعدی را توجه به اقتصاد حوزه ناشران بخش خصوصی و ماموریت‌های کانون دانست و گفت: این یکی از مهم‌ترین چالش‌هاست؛ به‌خصوص در زمان کرونا. چندین طرح همکاری از سوی کانون با دیگر ناشران در سال‌های گذشته انجام شده است. این‌ها تجربه است و باید استفاده کنیم. اکنون کارشناسان کانون درحال به روزرسانی آن برنامه‌ها هستند. نکته بعدی تبدیل شدن کانون به یک اتاق فکر یا هیات اندیشه‌ورز در حوزه کتاب کودک و نوجوان برای ناشران دیگر خواهد بود. ناشر محترم، با همکاری شما کانون محفل و مأمن گفت‌وگوهای تخصصی داخلی و بین‌المللی خواهد شد.

مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجونان نکته آخر خود را تربیت نسل جدید نویسندگان و تصویرگران برشمرد و گفت: این هم وظیفه ماست و هم شما ناشران. یکی از مهم‌ترین نگاه‌های راهبردی کانون در دوره جدید سرمایه‌گذاری در تربیت نوقلم‌ها و تصویرگران جوان است. حتما در زمینه فعالیت‌های آموزشی کار خواهیم کرد. این به تنهایی از عهده کانون برنمی‌آید و شما هم باید کمک کنید. نکات و دیدگاه‌های شما ثبت شده است و ما پیگیری خواهیم کرد. می‌خواهم که برنامه‌ریزی یک‌ساله شود تا من با تک‌تک ناشران دیدار کنم؛ زیرا امروز کار برای کودک و نوجوان بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد.