بافت و بافندگی؛ قدیمی ترین هنر بشر
نویسنده: کارشناس و پژوهشگر اجتماعی سارا عباسی
بر اساس آنچه که از بررسی و مطالعه برخی از پارچهها و تکههای بافته شدهای که یافت شده است قدمت بافت در تاریخ بشر به نه هزار سال پیش میرسد. پس از آنکه بافندگی به حیطه صنعت وارد شد و نساجی شکل گرفت، بافندگی به عنوان مهمترین و قدیمیترین بخش این صنعت به حساب میآمد و در قرون متمادی این هنر به عنوان یک هنر مهم و موثر در حیطه صنعت به شمار میرفت. کاشت پنبه، تولید نخ، و هنر تولید یک پارچه بافته شده، مراحل پی در پی و مهمی بود که در زمانهای گذشته و چه بسا امروزه افراد مختلفی را به خود مشغول داشته است. با توجه به مستنداتی که کتب تاریحی آمده است این هنر تا حدی مهم و قابل توجه بوده است که نه تنها پارچههای معمولی حتی پارچه و بافتهایی در جهت ارائه هنر و بافتهای طریف نیز از دوران گذشته باقی مانده است.
آنطور که به نظر میرسد اولین طریقه تولید پارچه توسط بشر عبارت بود از آویختن نخهای تار از یک چوب افقی و آویزان کردن وزنههایی در انتهای نخها، بهمنظور ایجاد کشش در داخل تخ تار (مانند بافتن تور ماهیگیری که در قدیم در ایران رسم بود) نخ پود بهصورت یک بسته از لابلای نخهای تار عبور داده میشد تا بافت پارچه تشکیل شود. هم اکنون نیز در واقع بافت به همین ترتیب قرار گیری نخها اطلاق میشود، هرچند که شکلها و روشهای متفاوتی از بافت بهوجود امده است اما همین ترتیب قرار گیری است که بافت را معنا میدهد. بعدتر نیز شکل دیگری از بافت بوجود آمد که در آن نخهای تار در داخل یک چهارچوب افقی بهطریقی که این نخها در داخل چهارچوب کاملاً کشیده قرار میگرفت و نخ پود از لابلای نخهای تار عبور داده میشد. ازآنجایی که در این روش به علت طول محدود قاب نخ تار نیز روی آن قاب قرار میگرفت، پارچهای که تولید میشد دارای طول و عرض محدودی میشد به همین ترتیب در قرون بعد نخ تار بر روی غلتک نخ تار پیچیده میشد و این غلتک در یک دستگاه بافندگی دستی قرار میگرفت. نخهای تار پس از باز شدن از روی غلتک پارچه پیچیده میشد و این روش در طی قرون متمادی به عنوان روش اصلی برای تولید پارچه به شمار میرفت.
این دستگاه نقصهایی از ابتدا داشت که برخی از افراد در مسیر تکامل و از بردن آنها تلاش هایی داشتند. یکی از اولین کسانی که دستگاه بافندگی را از نظر تکنیکی ارتقا داد جان کی در سال 1733 بود، او توانست با ابدع روشی به نام پرتاب ماکوی عمل بافت را سرعت ببخشد. این عمل او آنچنان تغییر شگرفی نبود اما زمینه را برای پیشرفتهای بعدی ایجاد کرد. در سال 1785 میلادی ادموندکارت رایت موفق به اختراع یکدستگاه مکانیکی بافندگی شد این در حالی بود که «جیمز ات» نیز توانست کشف کند که میتوان از انرژی بخار کسب انرژی کرد به همین ترتیب تمامی دستگاههای مکانیکی با استفاده از این انرژی یک قدم دیگر رو به جلو برداشتند. در اوایل در دهه 1800 میلادی دستگاه بافندگی یک دستگاه چدنی بود که با انرژی بخار کار میکرد به همین ترتیب در سال 1809 شارل ماریژاکارد موفق به اختراع دستگاه تشکیل دهنده ژاکارد شد و این اختراع او بود که شبب شد تمامی تصاویر و نقوشی که بر روی پارچه تا پیش از آن با دست پیاده میشدند، بتواند به صورت مکانیکی و ماشینی ایجاد شوند. در نتیجه دستگاههایی به صورت دستی و به وسیله انرژی برق یا بخار به بافت پارچه میپرداختند به عنوان دستگاه بافندگی دستی و
آنهایی که به صورت مکانیزه به بافت پارچه با هر شکل و طرحی میپرداختند به عنوان ماشین بافندگی نامگذاری شدند.
هرچند ماشینهای بافندگی به عنوان دستگاهی که خودش تمام مراحل را طی میکند مورد استقبال قرار گرفت و اینگونه بود که تمامی مراحل دفتین زدن، پودرگذاری، تشکیل دهنه و غیره توسط نیروی مکانیکی انجام میشود؛ اما نیروی انسانی در این میان لازم بود که بر مراحل نظارت داشته باشد. اگر ماسوره نخ تمام میشد نیروی انسانی لازم بود تا دستگاه را خاموش کند و نخ ماسوره آن را تمدید کند، اگر در مسیر و در روند تولید پارچه نخ پاره میشد یک نیروی انسانی لازم بود که بتواند نخ را تعویض کند تا عیوب احتمالی در پارچه نهایی ایجاد نشود. به علاوه تمامی این مسائل توقف متوالی ماشین بافندگی جهت تعویض ماسوره نخ استهلاک دستگاه را به شدت بالا میبرد. به همین ترتیب ماشینهای بافندگی به مرور زمان به برخی امکانات مجهر شدند که تمامی این مراحل به صورت اتوماتیک انجام گیرند. در نتیجه این اتفاق لازم نبود که هر دستگاه بافندگی یک کارگر را به خود اختصاص دهد و هر کارگر میتواند با چندین ماشین بافندگی کار کند. اتوماتیک شدن ماشینهای بافندگی در اواخر قرن نوزدهم شروع شد و در قرن بیستم با تلاشهایی که در اوخر قرن نوزدهم انجام گرفته بود مانیزم تعویض ماکو بهوجود آمد و پس از آن مکانیزم تعویض ماسوره اختراع گردید.
چیزی که این تغییر و این پیشرفت را کمی به تاخیر میانداخت، در کنار وجود نیروی انسانی فراوان و ارزان که نیاز به پیشبرد کار به صورت اتوماتیک را منتفی میکرد؛ برخی محدودیتهایی بود که از نظر کاربرد طرق جدید مکانیکی و الکتریکی در قسمتهای اتومات این موضوع را به ما القا میکند که دستگاههای الکتریکی بافندگی هنوز نسبت به تغییر و گذر و تبدیل به یک ماشین اتوماتیک نارس بودند. در مسیر و تکامل اتوماسیون اتفاقاتی رخ داد که نتیجه و محصول نهایی را نیر تحت تاثیر خودش قرار داد، مکانیزم مراقبت تار و پود، مکانیزم تغذیه کننده ماسوره با استفاده از جعبه حمل ماسوره بهجای باطری ماسوره و مکانیزم پیچیدن ماسوره در ماشین بافندگی همگی از جمله شرایطی بودند که ماشینهای اتوماتیک باعث شدند کیفیت و تنوع پارچه تولیدی تا این حد بالا برود.
افراد زیادی همچنان در مسیر بهبود عملکرد بافت پارچ تلاش مردند و با بهبود هر بخش از ماشین بافندگی کیفیت نهایی پارچه تولید شده را بالاتر بردند. امروزه نیز با وجود تولید پارچههای بسیار متنوع و در حجم بسیار زیاد ماشینهای بافندگی از همان روشی تبعیت میکنند که در سالیان دور نیز همان بوده است اما بهبود هر بخش آن توانسته نتیجه را اینگونه که ما میبینیم متحول کند. اسامی زیادی در این مسیر وقت و تلاش خود را برای بهبود این دستگاه گذاشتند که عمل آنها به نوبه خود قابل تحسین است. به هر شکل بافندگی قدیمیترین هنر بشری است که یکی از مهمترین و اساسیترین نیازهای بشر را به وسیله آن میتوان تامین کرد.
اخبار مرتبط
طومارهای شهر سنگی و رازهای دو هزارسالهای که فاش میکنند
پترا (Petra) یک شهر باستانی در اردن است که به دلیل معماری صخرهای چشمگیرش مشهور است. پترا حدود قرن چهارم پیش از میلاد توسط نبطیان تأسیس شد و بعداً تحت کنترل امپراتوری روم درآمد.
ماجرای واقعی تخریب معبد سلیمان چیست؟
جوزفوس فلاویوس مورخ یهودی، آتشسوزی و تخریب معبد سلیمان را امری کاملا تصادفی میخواند و میگوید شهر به تصرف رومیها درآمد. اما واقعیت این است که معبد سلیمان به دست خود یهودیان تخریب شد.
اپیکتتوس؛ بردهای که فیلسوفِ رهایی شد
اپیکتتوس باور داشت که «فلسفه» را نباید توضیح داد، بلکه باید آن را تَجسُّم بخشید و زیست و این مُیسّر نمی شود مگر با «هارمونی» و «یکپارچگی» ساحتهایِ مختلفِ وجودِ آدمی [به تعبیر استاد «ملکیان»، سه ساحتِ «درونی»؛ باورها/ عواطف، احساسات و هیجانات/ خواست و اراده و دو ساحتِ «بیرونی» گفتار و رفتار].
سیونیک کانون بحران در قفقاز
کتاب نوین دکتر مجید کریمی با سرنام سیونیک کانون بحران در قفقاز (تاریخ و اهمیت راهبردی استان سیونیک ارمنستان و کشمکش بر سر دالان زنگزور ) در ۲۹ آذرماه ۱۴۰۲ به بازار کتاب آمد.
مفاهیم: هنر بیزانسی چیست؟
همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: هنر بیزانسی در حقیقت شیوهٔ معماری و نقاشی و موزاییککاری مختص امپراتوری بیزانس است که از قرن چهارم میلادی در بیزانس یا روم شرقی که پایتخت آن قسطنطنیه بود معمول شد و تا قرن پانزدهم میلادی در بسیاری از کشورها به خصوص سوریه، یونان، یوگسلاوی و روسیه متداول ماند.
انواع تقویم ها در جهان
تقویمی ارمنی ، تقویم مردم ارمنی است.ارمنستان نیز به منزلهٔ سرزمینی تاریخی و کهن از گذشته تا به امروز تقویمهای متنوعی داشتهاست.