یافته‌هایی که از قدیمی‌ترین سنگ قبر کلیسای مریم مقدس تبریز به دست آمده‌اند، نشانگر قدمت ۵۰۰ تا ۶۰۰ ساله این کلیسا هستند. البته برخی دیگر از محققان نیز با توجه به سردر سنگی، تزئینات داخلی و چندین مشخصه دیگر، قدمت کلیسای مریم مقدس تبریز را ۷۰۰ تا ۸۰۰ سال تخمین می‌زنند. البته این کلیسا در طول تاریخ خود، بر اثر زلزله سال ۱۱۵۸ شمسی دچار آسیب‌های فراوانی شد.

 

 

اما کار بازسازی آن سه سال بعد از زلزله و در سال ۱۱۶۱ آغاز و در سال ۱۱۶۴ خورشیدی به خوبی به پایان رسید. جالب است بدانید که اولین چاپخانه شهر تبریز نیز در سال ۱۲۶۷ در حیاط کلیسای مریم مقدس تبریز ساخته شده بود.

کسانی که اندکی با معماری آشنا هستند، با دقت در معماری کلیسای مریم مقدس تبریز می‌توانند به خوبی تشخیص دهند که این کلیسا با معماری ارمنی ساخته شده است. نوع خاصی از معماری که قدمتی بالغ بر ۴ هزار سال دارد. البته با گشت و گذار در داخل ساختمان کلیسای مریم مقدس می‌توان شاهد مصالح و شیوه‌های ساخت متفاوتی بود که مسلما هر یک از این‌ها نشانگر دوره خاصی از تاریخ است.

سنگ، آجر و آهک را می‌توان مهم‌ترین عناصر به کار رفته در دیوارها، ستون‌ها و نمای بیرونی بنای کلیسای مریم مقدس تبریز دانست. جالب است بدانید که بازسازی کلیسا پس از زلزله نیز با همان سنگ‌ها و آجرهای فروریخته انجام شد. اما تنها تفاوت بنای بازسازی شده با بنای قبلی، ساخته شدن آن با سبک صفویه بود.

 

 

جدا از زیبایی‌های معماری خارق العاده‌ای که کلیسای مریم مقدس تبریز دارد، با حضور در این کلیسا می‌توان به بازدید از انواع کتاب‌ها و اسناد تاریخی بسیار مهم، انواع تابلوهای نقاشی شده، پارچه‌هایی از جنس‌های نساجی شده مختلف و انواع متفاوتی از آثار هنری مثل منبت کاری و خاتم کاری پرداخت گنبد، درب‌ها، طاقچه‌ها، محراب و حتی پلکان کلیسای مریم مقدس تبریز نیز هر یک زیبایی‌های خاص خود را دارند. ضمنا، کتیبه‌ها و سنگ قبرهایی که در داخل و محوطه کلیسا قرار دارند، از اهمیت تاریخی بسیار زیادی برخوردار بوده و می‌توانند علاقه مندان به تاریخ را ساعت‌ها سرگرم خود کنند.

نشانی: استان آذربایجان شرقی، تبریز، انتهای خیابان شریعتی (شهناز شمالی)، نبش میدان نماز

کلیسای مریم مقدس از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی است و در تبریز، انتهای خیابان شهناز، نبش میدان نماز، قرار دارد. نمای کلیسا از همان میدان نمایان است؛ اما در ورودی‌اش در داخل کوچه‌ بن‌بست کناری قرار دارد. برای دسترسی می‌توانید با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی یا خودروی شخصی به مقصد مورد نظر بروید. البته به‌دلیل کمبود فضای پارک، توصیه می‌کنیم از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید.

 

 

امکان بازدید از کلیسا با هماهنگی قبلی وجود دارد. اگر غیر مسیحی هستید، برای بازدید به مجوز کتبی از بخش اقلیت‌های مذهبی اداره ارشاد احتیاج خواهید داشت.  انواع کتاب‌های چاپی چاپی و خطی تاریخی در این موزه نگه‌داری می‌شود که به زبان‌های ارمنی، فارسی و عربی هستند.

کتاب‌های به زبان ارمنی در این موزه، ۳۵ جلد از کتاب‌های خطی هستند که روی پوست آهو و در قالب خط عبری نوشته شده‌اند. همچنین کتاب‌هایی مانند خمسه نظامی، ذخیره خوارزمشاهی، معراج‌ النبوه و ترجمه کتاب مقدس به زبان ارمنی از کتاب‌های تاریخی و مهم هستند که در این موزه حفاظت می‌شوند.

موزه ارامنه دارای وسایل قدیمی نیز است که از میان آن‌ها می‌توان به نگین‌ها، سکه‌ها، مجسمه‌ها، زیورآلات، پارچه‌ها، میز و صندلی (برجای مانده از سال ۱۷۲۸ میلادی)، صلیب‌های قدیمی زیبا، لباس‌های رهبران ارامنه، تاج‌های پادشاهی، طومارها، فرمان‌ها، تابلوهای نقاشی، سلاح‌ها، عصاها، ظروف نقره‌ای، مسی، سفالی، چینی، بلورآلات، زینت‌آلات، هنر چوبی، ناقوس و زنگ‌های قدیمی اشاره کرد.

 

این وسایل قبلا نزد خانواده‌های ارمنی بود که پس از گذشت زمان همه‌ی آن‌ها جمع‌آوری شده و به موزه انتقال یافته است. بعضی از وسایل این موزه برای ارامنه خیلی مهم است، علت آن هم پیوند داشتن این وسایل با تاریخ و فرهنگ ارامنه است.

از جمله این وسایل، صندلی منبت‌کاری مخمل‌پوشی شده‌ای است که در ارمنستان در سال ۱۷۲۸ میلادی به‌منظور اسقف اعظم کلیسای بزرگ ارامنه صلیب مقدس در جزیره آختامار، واقع در دریاچه وان ساخته شد و در اتفاقات سال‌های ۱۸۹۵ میلادی، همراه عصای اسقف اعظم و ناقوس سوراخ سوراخ کلیسای بزرگ ارامنه صلیب مقدس به خلیفه‌گری تبریز انتقال یافت.

عصا در سال ۱۸۲۵ میلادی و ناقوس در سال ۱۸۳۱ میلادی ساخته شده است. در دوران وقوع این حوادث تاج‌ها، نشان‌ها و صلیب‌های مختلفی به تبریز منتقل شد. شمعدان‌های بزرگ کلیساهای استفانوس مقدس و قره کلیسا و زنگ بزرگ و در خاتم این کلیسا نیز به تبریز انتقال یافت.