– سال ۲۰۲۲ از نظر توسعه همکاری‌‌های ارمنستان و ایران تقریباً در همه زمینه‌‌ها سال بسیار مهم و مؤثری بود. دیدارهای متقابل و مذاکرات بسیار مهمی در حوزه سیاسی در بالاترین سطح ممکن صورت گرفت. سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در کاپان افتتاح شد، حجم مبادلات تجاری دوجانبه در روابط اقتصادی با پیشرفت بی سابقه‌ای از مرز ۷۰۰ میلیون دلار گذشت. همکاری دوجانبه در سال گذشته را چگونه ارزیابی‌ می‌کنید و انتظارات و برنامه‌های شما برای سال‌‌های آینده چیست؟

– ما شاهد رشد و توسعه روابط در زمینه‌‌های مختلف بودیم. از همه مهمتر، در زمینه مسائل سیاسی و استراتژیک، شاهد تداوم تماس‌‌های منظم در بالاترین سطوح و تقویت اعتماد و احترام متقابل بودیم. یکی از اتفاقات مهم سال گذشته افتتاح سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در کاپان بود. همکاری‌‌های دوجانبه در زمینه زیرساخت‌‌ها از جمله زیرساخت‌‌های انرژی و حمل و نقل نیز تحولات مثبتی را به ثبت رساند. در سال گذشته حجم مبادلات تجاری دو کشور نیز با افزایش ۴۰ درصدی از مرز ۷۰۰ میلیون دلار عبور کرد. افزایش حجم مبادلات تجاری در ماه‌‌های نخست امسال نیز ادامه داشت. ما شاهد روندهای جالبی از نظر ارتباطات انسانی و افکار عمومی نسبت به یکدیگر بودیم.

– آقای سفیر، تمام دنیا از جمله منطقه ما با تهدیدات جدی سیاسی و امنیتی مواجه است. مردم ارمنی و ایرانی و دولت‌هایی که به وجود آورده‌اند، به‌عنوان محلی‌های این منطقه و    همسایگان و دوستان چند هزار ساله، در مواجهه با چالش‌های جدید اغلب مواضع کاملاً نزدیکی از خود نشان می‌دهند. به نظر شما چگونه‌ می‌توان همکاری‌‌های دوجانبه را در جهت رویارویی با چالش‌‌های مشترک موثرتر کرد؟

– یکی از نکات مهمی که در سال‌‌های اخیر در کانون توجه سفارت قرار گرفت حفظ و تقویت فضای اعتماد و احترام متقابل بین مقامات و مردم دو کشور بود. فکر‌ می‌کنم در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری به اهمیت همکاری‌‌های دوجانبه پی برده ایم و هر دو کشور اراده جدی برای گسترش آن دارند. باید برای حفظ این وضعیت تلاش کرد. نکته مهم دیگر توجه به این نکته است که تحولات عمیق و جدی در سطح بین المللی و منطقه ای در حال وقوع است که‌ می‌تواند منجر به ایجاد فرصت‌‌ها و چالش‌‌های غیرمنتظره شود. بر این اساس تداوم تماس‌‌ها و همفکری بین مقامات و محافل کارشناسی دو کشور را بسیار مهم‌ می‌دانم. به ویژه، ارتباطات تخصصی و حرفه‌ای‌ می‌تواند به تقویت درک متقابل، پیش بینی صحیح و برنامه ریزی چالش‌‌ها برای استفاده از فرصت‌‌ها کمک کند.

– آقای ظهوری ، بیش از ۴ ماه است که آذربایجان کریدور لاچین را مسدود کرده است که در نتیجه آن ۱۲۰ هزار نفر از ارامنه آرتساخ در محاصره قرار گرفته‌اند. آذربایجان همچنین یک ایست بازرسی در این کریدور ایجاد کرده است. این اقدامات باکو یکی دیگر از موارد نقض فاحش اعلامیه سه جانبه ۹ نوامبر ۲۰۲۰ و نقض حق ارامنه آرتساخ برای زندگی آزادانه و امن در سرزمین خود است. موضع تهران در قبال این موضوع چیست و ایران چگونه‌ می‌تواند از حل این بحران حمایت کند؟

– توصیه ما به همه طرف‌‌های اعلامیه ۹ نوامبر و توافقات بعدی همواره این بوده است که به متن و روح این توافقات و تعهدات پایبند باشند. کشورها همچنین تعهدات روشنی بر اساس قوانین بین‌المللی دارند که یکی از آنها حفظ حقوق و امنیت ساکنان منطقه است. متذکر‌ می‌شویم که موضوع حقوق و امنیت ساکنان قلمرو مذکور موضوعی پیچیده و حساس است.

– حوزه‌‌های کارشناسی ارمنستان و ایران اغلب از لزوم توسعه همکاری‌‌های امنیتی بین دو کشور صحبت‌ می‌کنند. به نظر شما چشم انداز همکاری‌‌های دوجانبه در این زمینه چیست؟

– جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ارمنستان منافع و دغدغه‌‌های مشترکی در زمینه امنیت ملی دارند. می‌دانید که در میان تماس‌های دوره‌ای بین سران دو کشور، جلسات و تماس‌های منظمی بین دبیران شورای امنیت ملی دو کشور در طول سال گذشته وجود داشته است. نهادهای مسئول امنیت ملی در هر دو کشور نیز از نزدیک با یکدیگر همکاری‌ می‌کنند. این مسیری است که باید در سطوح مختلف ادامه یابد. یکی دیگر از مسیرهای پیگیری و توجه در حوزه امنیت ملی، روند منظم رایزنی‌های جدی سیاسی بین وزارتخانه‌های امور خارجه و گفت‌وگوهای راهبردی بین کشورها است. در همین راستا در اسفندماه سال جاری شاهد سفر آقای علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران به ارمنستان بودیم.

– آقای ظهوری همانطور که‌ می‌دانیم بزرگراه شمال-جنوب در ارمنستان در حال ساخت است که به لطف آن ارمنستان‌ می‌تواند به یکی از مسیرهای کلیدی کریدور بین المللی شمال-جنوب تبدیل شود. امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۲ در سفر خود به ارمنستان اعلام کرد که باید بستر ارمنستان-ایران-هند برای همکاری موثر در خصوص کریدور شمال-جنوب ایجاد شود. لازم به ذکر است که اخیرا رایزنی‌‌های سیاسی سه جانبه در وزارت امور خارجه برگزار شد. در عین حال برخی محافل کارشناسی نسبت به اجرای پروژه کریدور بین المللی شمال-جنوب تردید دارند. این کریدور چقدر برای ایران اهمیت دارد، چه موانعی بر سر راه اجرای آن وجود دارد و چه انتظاراتی از ارمنستان برای اجرای هر چه سریعتر این برنامه مهم منطقه ای وجود دارد؟

– بیشتر تجارت ایران و ارمنستان از طریق مسیر زمینی نوردوز به ایروان انجام‌ می‌شود که از منطقه سیونیک ارمنستان‌ می‌گذرد. در چارچوب پروژه جاده شمال-جنوب در ارمنستان، دولت ارمنستان برنامه‌‌های جدی برای بهبود زیرساخت‌‌های این مسیر و تبدیل آن به جاده ترانزیتی بین المللی دارد. همچنین برای اجرای کامل این پروژه در جمهوری ارمنستان اهمیت زیادی قائل هستیم و شرکت‌‌های ایرانی آماده مشارکت فعال در اجرای این پروژه هستند. اجرای این پروژه به راه اندازی کریدور ترانزیتی خلیج فارس – دریای سیاه از طریق خاک ایران و ارمنستان کمک‌ می‌کند که مورد توجه سایر کشورها نیز قرار گرفت. پروژه راه شمال به جنوب از نظر اقتصادی و عملیاتی پروژه ای بزرگ است. اجرای پروژه ای در این مقیاس یکی از بزرگترین پروژه‌‌های اقتصادی در تاریخ ارمنستان است. کار باید از نظر تامین مالی، مناقصه، اجرای پروژه و نظارت بر مهلت‌‌ها با دقت بسیار انجام شود. من فکر‌ می‌کنم که اکنون چشم انداز اجرای پروژه به طور قابل توجهی بهبود یافته است.

– و در نهایت، از آنجایی که فعالیت دیپلماتیک شما در ارمنستان رو به پایان است، در این مدت با چه موانع مهمی برای توسعه روابط دوجانبه مواجه بودید که‌ می‌توانست توسط ساختارهای دولتی جمهوری ارمنستان حل شود و همچنان ادامه دارد؟ و چشمگیرترین دستاوردهای دوران تصدی شما در جمهوری ارمنستان چیست؟

– در دیدار خداحافظی با آقای پاشینیان از همکاری ایشان، دولت و نظام دولتی در توسعه روابط در سطوح مختلف بسیار قدردانی کردم. لازم‌ می‌دانم یک بار دیگر از همه همکاری‌‌هایی که طرف ارمنی در طول ماموریتم انجام داد تشکر کنم. پیشبرد کار بدون اراده و همکاری دو طرف غیرممکن خواهد بود. البته این به این معنا نیست که وضعیت نمی تواند به هم بخورد یا هیچ مانع و مشکلی وجود نداشته باشد. به نظر من افزایش آگاهی از توانایی‌‌ها و پتانسیل‌‌های یکدیگر، کاهش موانع اداری، تسریع و تسهیل همکاری‌‌ها و به ویژه تمرکز بر موضوعات کلیدی از اهمیت بالایی برخوردار است و‌ می‌تواند به توسعه بیشتر روابط کمک کند. توسعه روابط در همه زمینه‌‌ها دستاورد مشترک مقامات و مردم دو کشور در سال‌‌های اخیر است.