موزه‌ ملک از مکان‌های دیدنی و جاذبه های گردشگری تهران است که با ۸۰ سال قدمت، همچنان پابرجا است. این بنای تاریخی اکنون از اشیا و آثار تاریخی و فرهنگی مختلف میزبانی می ‌کند. 

  

 

 

موزه و کتابخانه ملک، موسسه ‌ای است غیردولتی و غیرانتفاعی که تحت نظارت مستقیم تولیت آستان قدس رضوی اداره می ‌شود. قدمت این مجموعه‌ ارزشمند فرهنگی و تاریخی متعلق به دوران پهلوی اول می ‌رسد. موزه در طبقه‌ همکف و زیر همکف در ساختمان کنونی کتابخانه قرار دارد.

 

وجود اشیایی کم ‌نظیر در برخی از این سالن‌ها، از ویژگی‌های بارز و ستودنی موزه و کتابخانه‌ ملک به شمار می ‌رود.

 

 

 

 

کتابخانه و موزه ملی ملک در خیابان امام خمینی، میدان مشق، رو‌به‌ روی ساختمان وزارت امور خارجه قرار دارد. (مشاهده روی نقشه)

 

 

 

برای دسترسی به مجموعه می‌توانید از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. نزدیک ‌ترین ایستگاه مترو، ایستگاه امام خمینی است که با استفاده از خطوط یک (تجریش-کهریزک) و دو (فرهنگسرا-صادقیه) می‌ توان به آن دسترسی داشت. پس از پیاده‌ شدن در ایستگاه، در خیابان امام خمینی به‌ سمت غرب حرکت کنید تا به سردر باغ ملی برسید. از آنجا وارد میدان مشق شوید تا به موزه ملک برسید. البته از ایستگاه مترو حسن آباد نیز با حرکت در خیابان امام خمینی به ‌سمت شرق، به سردر باغ ملی، میدان مشق و موزه ملک خواهید رسید. همچنین اتوبوس‌هایی که به پایانه میدان امام خمینی، قورخانه و فیاض بخش می‌روند، برای دسترسی به این مکان مناسب هستند. از نقاط مختلف شهر نیز تاکسی به میدان و خیابان امام خمینی تردد می ‌کنند.

 

 

 

کتابخانه‌ موزه‌ ملک در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی به همت مرحوم «حاج حسین آقاملک»، افتتاح شد. ایشان در ۶ آبان ماه خانه‌ پدری خود را که در بازار بین‌الحرمین تهران قرار داشت، وقف آستان قدس رضوی کرد. تمامی اثاثیه‌ منزل، کتب، هزاران نسخه‌ خطی نفیس، نسخ چاپ سنگی، فرش‌، لوستر، مبلمان، تابلوهای نقاشی، مجموعه‌هایی از تمبر، سکه، آثار لاکی و بسیاری از لوازم و تجملات شخصی آقاملک در بین موقوفات قرار داشت.

 

در ابتدا این آثار موقوفی در کنار کتابخانه در معرض نمایش قرار داده شد. در وقف ‌نامه‌ چنین عنوان شده است که در تمامی روزها جز ایام تعطیل، کتابخانه به روی علاقه‌مندان باز است و مراجعه‌کنندگان می‌توانند از آن استفاده کنند؛ این در حالی است که تنها می‌توان در داخل کتابخانه از کتب استفاده کرد.

 

 

آقاملک در سال ۱۳۴۳ تصمیم گرفت موزه ‌ای در مجاورت کتابخانه‌ خود احداث کند، کتابخانه‌ ای که یکی از غنی ‌ترین و ارزشمندترین کتابخانه‌های زمان بود. وی درصدد بود تا اشیای گران ‌بها و ارزشمند هنری و نیز تاریخی را جمع ‌آوری کند تا محققان و پژوهشگران خارجی کتابخانه بدون مشکل و دغدغه‌ ای، هنر و تمدن ایرانی را از نزدیک لمس و مشاهده کنند.

 

 

وی بارها چنین گفته بود:

 

 

آقاملک بر تصمیم و اجرایی کردن هدف خود، آن‌ چنان مصمم بود که ابتدا از اهالی فن مشورت گرفت و پس از آن، اشیای مناسب موزه‌ را جستجو و خریداری کرد. وی از سال‌ها پیش، در سال ۱۳۲۳ تدارک گسترش این مکان ارزشمند را با وقف زمینی وسیع در «باغ ملی تهران»، برای احداث عمارت جدید کتابخانه و موزه، دیده بود. هرچند هرگز در دوران حیات ایشان، ساخت مکان جدید موزه و کتابخانه ملک، میسر نشد.

 

 

این موزه از زمان گشایش تا سال ۱۳۷۵ هجری شمسی، در خانه‌ ملک دایر بود. در سال ۱۳۶۴ پروسه‌ ساخت بنای جدید موزه، با پیگیری و کوشش آستان قدس رضوی، در زمینی به مساحت ۶ هزار متر مربع، شروع شد. پس از ۱۱ سال در سال ۱۳۷۵ ساختمان جدید موزه، آماده و مجموعه‌ موزه‌ و کتابخانه ملک از منزل ملک به محل جدید در خیابان امام خمینی تهران منتقل شد.

 

 

 

۶ مجموعه در این موزه جای گرفته‌اند که می‌توان به مجموعه سکه، آثار هنری، قلمدان، تمبر، فرش و مجموعه اشیای اهدای خانم ملک اشاره کرد.

 

 

 

مجموعه‌ سکه‌ در سمت راست لابی موزه قرار دارد. با ۱۰ هزار عدد سکه از دوران لیدیه تا زمان پهلوی دوم، مدال ایرانی از قرون ۶ پیش از میلاد مسیح تا دوران حکومت پهلوی، سکه‌هایی متعلق به یونان، جانشینان اسکندر، امپراتوری بیزانس، خلفای اسلامی و پادشاهی عثمانی، مجموعه‌ سکه اولین مجموعه‌ باشکوه این موزه محسوب می‌شود.

 

 

بسیاری از سکه‌های ایرانی کمیاب هستند که می‌توان به سکه‌ فتحعلی‌شاه در لباس ایل و سکه‌ سلطنت ۵۰ روزه‌ی حسینعلی میرزا اشاره کرد.

 

 

 

 

تابلوهای نقاشی برجسته و گران‌بها از اساتید ایرانی همچون کمال‌الملک غفاری، لطفعلی صورتگر و هادی خان تجویدی و تعدادی از نقاشان اروپایی در کنار مبلمان و لوستر از آثاری هستند که در بخش غربی لابی موزه و در مجموعه‌ آثار هنری موزه، به نمایش درآمده‌ اند.

 

 

 

در مجموعه‌ هنر لاکی می‌توان ۸۶ قطعه قلمدان، قاب، آیینه‌ و سرچسبدان را مشاهده کرد که با نقاشی لاکی تزیین شده ‌اند. قدمت برخی از این آثار نزدیک به سه قرن است.

 

 

 

۱۰۰ هزار قطعه تمبر در مجموعه‌ تمبر و در طبقه‌ زیر همکف موزه به نمایش گذاشته شده است که از نخستین‌ تمبرهای چاپ شده در ایران و سراسر جهان گرفته تا تمبرهای حال حاضر، در میان آن‌ها دیده می‌شود. از تمبرهای منحصربه‌فرد و ناب در این بخش می‌توان به تمبر ویکتور امانوئل از پادشاهان ایتالیا اشاره کرد که طبق اظهارات سفیر این کشور، نمونه‌ این تمبر در کشور ایتالیا وجود ندارد.

 

 

 

در مجموعه‌ فرش موزه که در طبقه‌ی زیر همکف موزه قرار دارد، بالغ بر ۴۴ تخته قالی و قالیچه وجود دارد. در این مجموعه‌ ارزشمند و نفیس، از نقاط مختلف کشور آثاری به نمایش گذاشته شده است که هنرمندترین و ماهرترین بافندگان دو قرن گذشته، آن‌ها را بافته‌اند. از جمله این آثار کم‌ نظیر می‌توان به وجود قالیچه‌ای با قدمتی بالغ بر ۱۶۰ سال اشاره کرد که به شهر سنندج تعلق دارد و به‌طور کامل از ابریشم بافته شده است.

 

 

 

مجموعه‌ بانو ملک در سال ۱۳۸۵ هجری شمسی به نیابت از «بانو عزت‌الملک ملک»، دختر «حاج حسین ملک»، به مجموعه‌ موزه اهدا شده است. در این مجموعه می‌توان به آثار ارزشمندی همچون تابلوهای نقاشی متعلق به دوران حکومت قاجاریان، نسخه‌های خطی، سرقلیان، قلمدان و آثار لاکی اشاره کرد.

 

 

 

قطعا یکی از زیباترین و محبوب ‌ترین بخش‌های موزه، مجموعه‌ آثار خوشنویسی است که در آن می ‌توان آثاری از معروف ‌ترین و بزرگ ‌ترین هنرمندان خوشنویس ایرانی و اسلام را مشاهده کرد. «یاقوت مستعصمی»، «علیرضا عباسی»، «میرعماد»، «احمد نیریزی»، «درویش عبدالمجید طالقانی»، «میرزا غلامرضا اصفهانی» از جمله هنرمندانی است که آثارشان در این بخش به نمایش گذاشته شده است.

 

 

 

کتابخانه‌ موزه‌ ملی ملک به ‌عنوان یکی از ارزشمند ترین و از غنی ‌ترین کتابخانه‌های کشور محسوب می‌ شود. وجود ۱۹ هزار رساله‌ خطی، این مجموعه را به یکی از‌ ۶ گنجینه‌ بزرگ نسخ خطی در کشور تبدیل ساخته است. ۱۶۰۰ عنوان در ۳۵۴۰ جلد، مجموعه‌‌ کتاب‌‌های چاپ سنگی کتابخانه موزه‌ ملی ملک را شامل می‌شود که تعدادی از آن‌ها، مصور هستند. «طوفان‌البکا»، نمونه‌ ای از کتب تصویری است که در کنار بیان واقعه‌ کربلا، وقایع مختلفی را به‌صورت کاملا ملموس به تصویر کشیده است.

 

 

در مجموعه‌ کتب فارسی و عربی، نزدیک به ۴۵۳۰۰ عنوان در ۹۰ هزار و ۲۰۰ جلد وجود دارد که آثار نفیس و کمیابی در میان آن‌ها یافت می ‌شود:

 

 

 

علاوه بر این، کتاب‌هایی به زبان‌های فرانسه، انگلیسی، روسی، آلمانی، اسپانیایی، ایتالیایی، دانمارکی، لهستانی، ترکی (آذربایجانی، استانبولی)، سوئدی، رومانیایی، اردو و گرجی در این مجموعه یافت می‌ شود. اکثر موضوعات این منابع، ایران ‌شناسی و اسلام ‌شناسی است. همچنین در این مجموعه‌ عظیم فرهنگی و تاریخی می‌ توان نشریات ادواری را از مهم‌ ترین منابع کتابخانه عنوان کرد که ۸۰۰ عنوان در بیش از هفت هزار مجلد روزنامه، هفته ‌نامه، ماهنامه، گاهنامه، فصلنامه و سالنامه است.

 

 

در کتابخانه موزه‌ ملی ملک، بخشی برای اسناد تاریخی در نظر گرفته شده است که حدود ۶۴ هزار برگ سند در آن نگهداری می ‌شود. احکام، فرمان‌ها، مکتوبات اداری-دیوانی، اسناد حقوقی، مالی، مکاتبات شخصی و خصوصی، از جمله این اسناد است. رونوشت فرمان محمدعلی شاه قاجار در مورد خدماتی که به مشروطه و بسته شدن مجلس داشته است، یکی از این سندهای نگهداری شده در این گنجینه ‌ی ارزشمند و گران‌ بها است که قدمت آن به سال ۱۳۲۷ هجری قمری بازمی ‌گردد.

 

 

 

مجموعه‌ مواد دیداری و شنیداری بخش جدیدی است که در سال ۱۳۹۰ هجری شمسی در کتابخانه و موزه‌ ملی ملک ایجاد شد. این مجموعه بیش از ۶۹۳ عنوان در ۹۷۴ نسخه لوح فشرده، کاتالوگ، پوستر و... را ذخیره کرده است.

 

 

 

همچنین از مهرماه سال ۱۳۸۶ هجری شمسی، بخشی به نام کتابخانه‌ دیجیتال ملک نیز راه‌ اندازی شده است که در آن نسخه‌های خطی و چاپ سنگی، کتاب‌های عربی، فارسی، انگلیسی، فرانسه و... به‌ صورت دیجیتال در دسترس علاقه‌ مندان قرار گرفت و تا پایان سال ۱۳۹۲ نیز تصویر تمامی آثار خطی در کتابخانه‌ دیجیتال ملک برای استفاده‌ علاقه ‌مندان، آماده و در دسترس قرار گرفته شده است.

 

 

 

 

این موزه علاوه بر کتابخانه باشکوهی که دارد، به چند بخش مختلف تقسیم شده است که بازدید از آن‌ها می ‌تواند برای هر علاقه‌ مندی به هنر، فرهنگ و تاریخ جالب باشد:

 

 

 

 

 

ساعات بازدید از موزه ملک ساعات بازدید در نیمه اول سال از ۸:۱۵ تا ۱۶:۴۵ (روزهای پنجشنبه تا ۱۵:۴۵) و در نیمه دوم سال از ۸:۳۰ تا ۱۶:۱۵ (روزهای پنجشنبه تا ۱۵:۱۵) است. این مجموعه در روزهای جمعه و تعطیلات رسمی باز نیست.