افول پکس آمریکانا و پایکوبی مسکو و پکن
در 24 ماه گذشته، درگیری های مسلحانه یا آغاز شدند یا تشدید. برخی تنشها منجمد شده بودند، به این معنی که طرفین در طول سال ها، درگیری مستقیم را کنار گذاشته و برخی دیگر بحران نسبی را تجربه می کردند. اما حالا گسل ها فعال شده اند.فهرست درگیری ها صرفا به جنگ در غزه و اوکراین محدود نمی شود، بلکه در این بازه زمانی شاهد تنش ها میان ارمنستان و آذربایجان در قرهباغ کوهستانی، حملات نظامی صربستان علیه کوزوو، جنگ در کنگو شرقی، کودتا در سودان وبرقراری آتشبسی شکننده در تیگری بودیم. علاوه بر این، وضعیت اتیوپی شکننده وسوریه و یمن ناآرام بوده اند. همه این درگیری ها در کنار چشم انداز وقوع جنگی بزرگ در شرق آسیا، مانند حمله چین به جزیره تایوان معادلات را پیچیده تر خواهد کرد.
پایان عصر پکس آمریکانا
به نوشته اقتصادنیوز، برنامه دادههای درگیری اوپسالا، سالهای 2022 و 2023 را به عنوان پرتنش ترین سالها از زمان پایان جنگ سرد معرفی کرد. ژانویه 2023، قبل از وقوع بسیاری از درگیریهایی که بدان ها اشاره شد، امینه محمد، معاون دبیرکل سازمان ملل متحد،زنگ خطر را به صدا درآورد و خاطرنشان کرد که صلح در سراسر جهان در معرض تهدید جدی قرار دارد. سه نظریه می توانند این پدیده را توضیح دهند.نسیم نیکلاس طالب، مقالهنویس، در کتابش با همین عنوان تاکید دارد که مردم به راحتی «فریب خورده تصادف» می شوند و به دنبال توضیحی عامدانه هستند برای آنچه ممکن است تصادفی باشد. موج درگیریهای مسلحانه میتواند در چنین قابی تبیین شود.
آنگونه که آتلانتیک نوشته، به نظر می رسد دوران پکس آمریکانا به پایان رسیده و ایالات متحده دیگر نمی تواند ایفاگر نقش پلیس جهان باشد. البته در دوران پکس آمریکانا اروپا و آفریقا و حتی خاورمیانه جنگ های بزرگی را تجربه کردند اما ایالات متحده تلاش کرد بسیاری از مناقشات بالقوه را حل یا مهار کند؛ واشنگتن ائتلافی را برای بیرون راندن عراق صدام حسین از کویت رهبری کرد، روند اسلو را برای حل مناقشه اسرائیل و فلسطین تسهیل و روابط بین کره شمالی و کره جنوبی را بهبود بخشید. اما در طول دهههای بعد، به نظر میرسید که ایالات متحده هم حسن نیت برای حمایت از چنین تلاشها و هم ابزارهای اجرایشان را از دست داد. اوایل دهه 2010، ایالات متحده در دو جنگ شکست خورده گرفتار شد و از یک بحران مالی بهبود یافت. جهان نیز با کاهش قدرت ق واشنگتن به چندین قدرت نوظهور تغییر جهت داد.
به طور خاص، چین به عنوان قدرتی بزرگ ظاهر شده که به دنبال تأثیرگذاری بر نظام بینالملل است، خواه با استفاده از جذابیت اقتصادی طرح «کمربند و یک جاده» یا به واسطه بازنگری نظامی وضعیت موجود. روسیه قدرت اقتصادی چین را ندارد، اما این کشور نیز به دنبال تسلط بر منطقه، تثبیت قدرتش به عنوان بازیگری تاثیرگذار جهانی و تجدید نظر در نظم بین المللی است. اینکه روسیه یا چین هنوز به لحاظ اقتصادی یا نظامی با ایالات متحده فاصله دارند، اهمیت چندانی ندارد. چرا که هر دو بازیگر به اندازه کافی قوی هستند که نظم بین المللی تحت رهبری ایالات متحده را با اعمال نفوذ احساسات تجدیدنظرطلبانه به چالش بکشند. گروهی از ناظران می گویند، رقابت قدرت های بزرگ می تواند دستور العملی برای بی نظمی باشد. همانطور که هانا نوت و مایکل کیماژ اخیرا در فارین افرز نوشته اند، قدرتهای بزرگی که نیاز به رقابت با یکدیگر دارند، اغلب رویارویی قدرتهای متوسط، کوچک و حتی بازیگران غیردولتی را نادیده می گیرند. نتیجه این است که حتی اگر قدرتهای بزرگ از جنگ با یکدیگر اجتناب کنند، اقدامات آنها میتواند جنگ را در جای دیگری دامن بزند.
جنگ در اوکراین، بزرگترین جنگ در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم و جنگی ادامه دار است که توجه بازیگران بین المللی را به خود جلب کرده است. این درگیری ماحصل حواس پرتی قدرت های بزرگ نیست، در عوض، قدرتهای بزرگ فاقد ظرفیت دیپلماتیک و نظامی برای پاسخ به درگیریهای فراتر از اوکراین هستند.درگیری بین ارمنستان و آذربایجان را در نظر بگیرید. آذربایجان پیش بینی می کرد که اگر نیروهای خود را به منطقه قره باغ کوهستانی منتقل کند و روسیه قادر به واکنش نباشد. باکو قمار کرد و نتیجه به نفعش شد. در باب جنگ غزه نیز باید گفت، از آنجایی که قدرتهای بزرگ منابع دیپلماتیک و نظامی خود را به اوکراین اختصاص داده بودند، حماس فرصت حمله را داشت. از همین رو تمامی این درگیری ها به نوعی به یکدیگر مرتبط هستند.کاهش هژمونی ایالات متحده به رشد چندقطبی شدن جهان کمک کرده و رقابت قدرت های بزرگ حمله روسیه و واکنش غرب را تغذیه کرده است. نتیجه این است که دیگران در آتش قدرت های بزرگ گرفتار می شوند یا به دنبال شعله ور کردن آتش هستند.
اخبار مرتبط
یکه تازی علی اف در اوراسیا/ پایان تراژدی آذربایجان و ارمنستان
اقتصادنیوز: به باور ناظران انتخاب آذربایجان به عنوان میزبان بعدی نشست آب و هوایی «کاپ» و عقب نشینی ارمنستان از خواست خود در کنار مولفه هایی چون توافق دو بازیگر در باب آزادی زندانی ها، نشان از آن دارد که صلح احتمالی در منطقه قفقاز و قره باغ در دست است. این در حالی است که آذربایجان در حال تبدیل شدن به قدرتی نوظهور در آسیای میانه است.
شوک به کمپین ترامپ
تصمیم دادگاه عالی کلرادو مبنی بر ردصلاحیت دونالد ترامپ، رئیسجمهوری سابق آمریکا از شرکت در انتخابات مقدماتی این ایالت، واکنش شدید اعضای کنگره در هر دو حزب را برانگیخت. دادگاه عالی کلرادو حکم داد که دونالد ترامپ واجد شرایط حضور در انتخابات مقدماتی این ایالت نیست. این حکم با چهار رأی موافق در مقابل سه رأی مخالف صادر شد و کلرادو را به اولین و فعلا تنها ایالتی تبدیل میکند که ترامپ را از حضور در انتخابات مقدماتی ایالت منع میکند.
کشتی های تجاری فرزند و دوستان اردوغان در راه اسرائیل
بیشتر ترکهایی که روابط گستردۀ تجاری با اسرائیل دارند، از نزدیکان اردوغان و حزب «عدالت و توسعه» هستند. متین جهان، نام بعضی از بازرگانان و سرمایه داران ترک را که با اسرائیل داد و ستد گستردۀ تجاری دارند افشا کرده است. احمد بوراک اردوغان، پسر ارشد رجب طیب اردوغان، صاحب شرکت دریایی «مانتا دنیزجیلیک»، و اِرکان ییلدیریم، پسر نخست وزیر پیشین ترکیه، در صدر فهرست آن بازرگانان و سرمایه داران قرار دارند.
سفر وزیر دفاع آمریکا به اسرائیل؛ حمایتی یا هشدارآمیز؟
وزیر دفاع آمریکا با همتا و نخست وزیر اسرائیلی دیدار کرد و هر چند طرفین تلاش کردند اختلافات را پنهان کنند اما سخنان آنان به خوبی گویای واقعیت ناگوار برای اسرائیل بود.
پس لرزه اتحاد جنینی روسیه و چین
اتحاد چین و روسیه امروز برای ایالات متحده پر هزینه تر شده، بالاخص آن که این کشور بیش از هر زمان متمرکز بر خاورمیانه شده و همین گزاره می تواند مقدمه ای برای ماجراجویی چین در تایوان شود، رخدادی که جهان را یک گام دیگر به جنگ سوم نزدیک تر خواهد کرد.
ایروان در جستجوی متحدی قابل اعتماد
عدم حمایت روسیه از ارمنستان در بحران قره باغ علاوه بر اینکه باعث سردی روابط ایروان و مسکو شده است، برگ برنده ای در اختیار غرب قرار داده است تا به تقویت و ثبیت جای پای خود در قفقاز بپردازد.