بر  اساس سنتی دیرینه، مسیحیان ابتدای سال خود را اول ژانویه می‌دانند. در قرن ۱۷ میلادی با اعلام تقدس ۲۵ دسامبر، این روز به‌عنوان روز کریسمس یا تولد حضرت عیسی مسیح شناخته شد و تقریبا همه پیروان دین مسیحیت، همین روز را به‌عنوان روز تولد عیسی مسیح، جشن می‌گیرند.

بيشتر مسيحيان  ابتداي سال را اول ژانويه مي دانند و 25 دسامبر را به عنوان روز کريسمس يا تولد حضرت عيسي مسيح(ع) مي شناسند و آن را جشن مي گيرند، اما اين شرايط درباره مسيحيان ايران تفاوت دارد. بيشتر مسيحيان ايران شامل دو دسته اصلي ارامنه و آشوري ها مي شوند که جز در تهران در برخي از شهرهاي ايران همچون اصفهان و تبريز، اروميه و... نيز حضور دارند. آشوري ها مانند بيشتر مسيحيان دنيا، روز 25 دسامبر را سالروز تولد عيسي مسيح مي دانند و آن را گرامي مي دارند اما ارامنه ده روز ديرتر اين مراسم را دارند و 6 دسامبر را به عنوان روز تولد حضرت عيسي مسيح و روز کريسمس جشن مي گيرند و ما در اين متن به برخي از رسوم ارامنه مي پردازيم. در حقيقت ارامنه ايران پيرو کليساي شرقي گريگوري هستند و همراه با ديگر پيروان اين کليسا ها 6 ژانويه را به عنوان سالروز تولد عيسي مسيح جشن مي گيرند. با اين حال سال نوي ميلادي را در همان اول ژانويه يا 11 دي هر سال جشن مي گيرند.  ارامنه ايران بخش اصلي مسيحيان کشور را تشکيل مي دهند و در استان هايي مختلفي همچون اصفهان و تبريز و تهران ساکنند و محله هايي را براي خودشان دارند که با حضور آنها گاه متفاوت شده است. محلاتي همچون شرق تهران که به خاطر حضور ارامنه فضايي متفاوت و آرام دارد و مخصوصا در اين روزها حال و هوايي شاد گرفته است و ساکنانش در جنب و جوش جشن ها هستند. بسياري از مردم اقليت هاي ارمني را با شغل هايي که ثابت و معتمد مانده اند، مي شناسند. در تهراني که نگارنده بيشتر مي شناسد، قهوه فروشي ها و قنادي هايي همچون کافه قنادي «لرد» در ابتداي خيابان ويلا وجود دارد که سال ها مشتريانش ثابت مانده و همچنان پرطرفدارند. همچنين بسياري از مردم ارامنه را با مکانيکي هاي خوش دست و کاربلد مي شناسند و هنوز هم مکانيکي هاي ارامنه طرفداران خودش را دارد.  ارامنه ايران در آيين هاي خود خوراکي هايي دارند که برخي از آنها معروفتر هستند، اما فکرش را مي کرديد که ارامنه ايران هم در شب کريسمس خود (6 ژانويه) درست مثل شب چهارشنبه سوري و شب سال نو ما ايراني ها، سبزي پلو با ماهي و کوکوسبزي بخورند؟ درست است. البته اين عادت را ارامنه ارمنستان ندارند و به نظر مي رسد در نتيجه تعاملات فرهنگي ايجاد شده باشد. ارامنه همچنين شيريني پزهاي خوش دستي هستند و شيريني هاي معروفي همچون «پيروک» و «نان گاتا» را خودشان مي پزند.  در عين حال همانند بسياري از رسم هاي مسيحيان در اين ايام سال بسياري از شکلات ها و شيريني ها با تصوير يا شمائل بابانوئل پخته و آماده مي شوند. 

این جشن در ایران روز به روز مردمی‌تر می‌شود و بسیاری از مسیحیان جوان از بیست و پنجم دسامبر، این جشن‌ها را شروع می‌‌کنند. درخت‌های کریسمس که با نوارهای قرمز و سبز و جعبه‌های طلایی تزیین شده‌اند، در پشت ویترین مغازه‌ها و ورودی‌های بزرگ یا هتل‌های مناطق مختلف تهران از جمله مناطق مسیحی‌نشین به نمایش گذاشته می‌شوند.

ارامنه ایران که بخش اصلی مسیحیان کشور را تشکیل می‌دهند، این روزها برای تدارک جشن‌هایشان سخت در جنب و جوش هستند. در «ده متری ارامنه» واقع در خیابان خواجه نظام تهران، جایی که همیشه بوی قهوه تازه آسیاب‌شده آدم را مست می‌کند، بازار خرید و شادباش گفتن به زبان ارمنی گرم است.

اگر اين روزها سري به خيابان هايي که ارامنه شهرتان در آنجا سکونت دارند بزنيد اين فضاي شادي و حال و هواي عيد را احساس مي کنيد. اين روزها پياده رو خيابان قائم مقام فراهاني و ويترين مغازه هاي اين راسته شهري در تهران پر از کاج هاي تزئين شده مصنوعي و طبيعي است و عطر کاج همراه با بوي عطرهايي که به فروش مي رسند، در فضا مي پيچد و مردم در اين شلوغي در تردد و خريد هستند. در محلات ارامنه هم هر خانه اي به نحوي اين حال و هوا را بروز مي دهد؛ يا حلقه اي سبز از کاج همراه با توپهاي رنگي به در و پنجره مي آويزد، يا عروسک بابانوئل را از ديوار و پنجره بيرون مي آورد يا ريسه اي رنگي روشن مي کند.

مغازه ها هم پوستر جشنها و کنسرتها در تهران و ارمنستان را پشت شيشه ها چسبانده اند. کليساهاي قديمي و فعال شهرها هم آماده حضور مهمانانشان و شب سال نو و روز تولد حضرت عيسي مسيح مي شوند و اين آمادگي خودش حال و هوايي ديدني دارد. بسياري از اين کليساها مختص حضور ارامنه نيستند و هموطنان ايراني هم مي توانند در اين مراسم حضور داشته باشند و اين همراهي مي تواند بسيار شادي بخش باشد.

شب اول ژانویه، ناقوس کلیساها به نشانه آغاز سال نو به صدا درمی‌آیند؛ درست راس ساعت ۱۲، همزمان با شروع نوروز مسیحی‌ها، خانواده‌های ارمنی گروه گروه وارد حیاط کلیسا می‌شوند. «کوکوپلو» خود را خورده‌اند و مجهز به لباس‌های گرم، هر آشنایی را که می‌بینند به ماچ و بوسه می‌گیرند. دخترها و پسرهای جوان حلقه‌های خودشان را دارند و بچه‌ها هم مشغول جست و خیز هستند.

اما در نیمه شب، دنگ دنگ ناقوس‌ها در شهر می‌پیچد، همه ساکت می‌شوند و آسمان را نگاه می‌کنند. لحظه دعا کردن رسیده است. صحن کلیسا شلوغ شده و در ناحیه‌ی جلوی محراب، کشیش‌ها و دستیاران جوان‌شان مشغول به جا آوردن آداب مذهبی‌ می‌شوند. شمع‌ها می‌سوزند، عودها دود می‌کنند و پیروان «بره خدا» زانو زده، اشک می‌ریزند.

شب ۵ ژانویه مراسم بسیار باشکوهی در کلیساها انجام می‌شود. ارامنه دو جشن اصلی دارند، میلاد مسیح و دیگری عید پاک که عصر برگزار می‌شود. غیر از این مراسم، باداراک صبح‌ها برگزار می‌شود. مردم به کلیسا می‌روند و روزه‌شان را با مراسم عشاء ربانی باز می‌کنند و به‌عنوان تبرک، کره متبرک را به همه می‌دهند که آن را در غذایشان می‌ریزند. مراسم تبرک آب نیز وجود دارد که به یاد تعمید مسیح در رود اردن صلیبی را در ظرف آب بزرگی می‌اندازند و با روغن مقدس آن را تبرک می‌دهند و بعد یک نوجوان صلیب را بیرون می‌کشد و آب تبرک را بین مردم تقسیم می‌کنند که آن را هم برای تبرک خانه و هم برای شفای بیماران می‌برند. اما شاید بتوان گفت که یکی از باشکوه‌ترین مراسم‌ها و تزئینات کریسمس در اصفهان جریان دارد. مراسم سال نو میلادی هر سال نیمه شب اول ژانویه در بزرگ‌ترین و زیباترین کلیسای ایران یعنی کلیسای وانک واقع در محله ارامنه‌نشین جلفای اصفهان نیز برگزار می‌شود.