همدان شهری در دامنه‌های کوه الوند و قدیمی‌ترین شهر ایران است که قدمت آن به بیش از سه هزار سال می‌رسد، شهری که از بدو شکل‌گیری همواره و در کوران حوادث روزگار پابرجا و دارای سکنه بوده و امروز نیز یکی از کلان‌شهرهای کشور به شمار می‌رود.

همدان پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین بوده و به شایستگی این نام صاحب جایگاهی والا در عرصه فرهنگ و تاریخ و تمدن در کشور است چرا که از لحاظ تاریخی و فرهنگی قدمتی فراتر از سه هزار سال دارد و نخستین پایتخت اولین سلسله حکومت ایران بوده است.

این شهر دانشمندان، مشاهیر، مفاخر و شاعران بزرگی، چون رشیدالدین فضل‌الله همدانی، سید جمال الدین اسدآبادی، عین القضات، باباطاهر، کلیم کاشانی، مفتون همدانی، میرزاده عشقی و... را در خود پرورانده است.

همدان امروز  یکی از پنج شهر گردشگری و تاریخی کشور محسوب می‌شود. وجود آثار تاریخی و فرهنگی با قدمت چندهزار ساله در همدان، همچون تپه هگمتانه، گنبد علویان، برج قربان، موزه تاریخ طبیعی، حمام قلعه، موزه مشاهیر، کتیبه‌های گنج‌نامه و جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فرد  جایگاه این شهر را به عنوان یکی از مقاصد گردشگری در ایران و جهان تثبیت می‌کند.

وجود آرامگاه شیخ الرئیس بوعلی سینا در همدان سبب شده تا یکم شهریور ماه زادروز حکیم هزاره‌ها که به عنوان روز پزشک در تقویم نام‌گذاری شده، با نام روز همدان تعیین شود. روز همدان بر اساس روز پزشک نام گذاری شده است و در تقویم رسمی این روز به دلیل بزرگداشت بوعلی سینا به عنوان روز پزشک شناخته می شود.

از یک دهه پیش روز پزشک را با روز همدان گره زدند که اساس این تقارن هم وجود آرامگاه بوعلی سینا در همدان است؛ البته تمامی شهرها روزی را با مشخصاتی خاص به نام خود دارد که برای همدان هم این روز با یکم شهریور و روز بزرگداشت بوعلی سینا مصادف است.

در سال ۱۳۸۵ مجلس شورای اسلامی در مصوبه‌ای همدان را «پایتخت تاریخ و تمدن ایران» اعلام کرد. همدان اولین پایتخت نخستین حکومت ایران، مادها بوده‌است. با این حال قدیمی‌ترین آثار یافت‌شده از محوطهٔ باستانی هگمتانه و نیز کتیبه‌های گنج‌نامه مربوط به دوران هخامنشیان است.