عصرایران ؛ رضا غبیشاوی - رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه در آنکارا میزبان دیدار مشترک محمود عباس رئیس دولت فلسطین (تشکیلات خودگردان) و اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس بود.

 -محمود عباس (ابومازن) علاوه بر ریاست دولت فلسطین، رهبری سازمان و حزب جنبش آزادیبخش فلسطین (فتح) را نیز برعهده دارد. او جانشین یاسر عرفات (ابوعمار) در این سمت هاست. فتح حزب اصلی است که اختیار دولت فلسطین (تشکیلات خودگردان) و بخش‌های سیاسی - امنیتی و نظامی آن را در دست دارد. فتح و حماس (جنبش مقاومت اسلامی) دو حزب اصلی و رقیب در فلسطین‌اند.

فلسطین در حال حاضر دو دولت دارد. یکی تشکیلات خودگردان با محوریت فتح و به رهبری محمود عباس که کنترل کرانه باختری به پایتختی رام‌الله را در دست دارد. دیگری حماس به رهبری اسماعیل هنیه که کنترل منطقه غزه (به مرکزیت شهر غزه) را برعهده دارد. مثلا فلسطین دو وزارت بهداشت و دو وزیر بهداشت دارد. یکی مستقر در کرانه باختری است و دومی در غزه. هر دو هم خود را وزیر بهداشت فلسطین معرفی می‌کنند.

  در سال 2006 به دنبال پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی، اسماعیل هنیه به سمت نخست‌وزیری رسید اما اختلافات میان دو طرف به جایی رسید که نیروهای حماس در درگیری مسلحانه، نیروهای تشکیلات خودگردان را در غزه شکست دادند و خود کنترل این منطقه را در دست گرفتند. تشکیلات خودگردان این حادثه را کودتا می‌نامند اما حماس آن را واکنش طبیعی به انحصارطلبی محمود عباس و فتح توصیف می‌کند. حالا 17 سال بعد از آن حوادث، دوباره سران دو طرف باهم دیدار کردند.

  کشورهای جهان، البته دولت تشکیلات خودگردان (محمود عباس) را به عنوان دولت رسمی فلسطین به رسمیت می‌شناسند و سفارتخانه‌ها و دفاتر نمایندگی دیپلماتیک فلسطین در جهان از جمله ایران در اختیار نمایندگان تشکیلات خودگردان / دولت فلسطین است.

- از این دیدار با عنوان تلاش اردوغان برای آشتی دو حزب اصلی فلسطینی یعنی فتح و حماس و دو دولت رام الله و غزه یاد می‌شود. هدف از این میانجی‌گری یکپارچه‌سازی دوباره سرزمین فلسطین (کرانه باختری و غزه) تحت حاکمیت یک دولت یعنی تشکیلات خودگردان است اما هیچ کس به این موضوع خوش‌بین نیست زیرا همه می‌دانند حماس از حاکمیت بر منطقه غزه دست نمی‌کشد و آن را تقدیم محمود عباس نمی‌کند. البته همزمان حماس به همه تلاش‌ها برای میانجیگری و مذاکرات آشتی با فتح و تشکیلات خودگردان پاسخ مثبت می‌دهد با سیاست "ادامه مذاکرات اما بدون عقب‌نشینی از حاکمیت بر غزه". قبل از این هم در الجزایر و مصر و قطر و عربستان سعودی، چند مرتبه نشست‌های بی نتیجه‌ای میان محمود عباس و اسماعیل هنیه برگزار شده بود.

- اردوغان می‌کوشد میانجی‌گری در موضوع داخلی فلسطین را به دیگر پرونده‌های میانجی‌گری خود بیفزاید و از این طریق قدرت آنکارا را افزایش دهد. مهم‌ترین پرونده میانجی‌گری حال حاضر ترکیه میان روسیه و اوکراین و درباره توافق بر سر صادرات دریایی غله اوکراین است که فعلا از سوی مسکو لغو شده است.

- اردوغان یک شخصیت اسلام‌گراست و از او به عنوان چهره نزدیک به اخوان‌المسلمین یاد می‌شود.  بیشترین چهره های اخوانی  در خاورمیانه در ترکیه اقامت دارند به ویژه بعد از کودتای ژنرال سیسی علیه دولت اخوانی محمد مرسی در مصر در سال 2019، بسیاری از رهبران اخوان مصر به ترکیه گریختند و در این کشور ساکن شدند.

 به همین دلیل هم دولت اردوغان، سرنگونی رئیس جمهور مرسی را قبول نکرد و  دولت کودتایی در مصر را به رسمیت نشناخت. البته در ماه های اخیر دو طرف برای عادی سازی روابط توافق کرده‌اند. حماس نیز به عنوان حزبی اسلام‌گرا و نزدیک به اخوان المسلمین شناخته می‌شود.

  حتی گفته می‌شود حماس شاخه اخوان در فلسطین است. اردوغان با اینکه شخصا به حماس و هنیه نزدیک است اما به لحاظ روابط دیپلماتیک، محمود عباس و دولت تشکیلات خودگردان را به رسمیت می‌شناسد. یکی از دلایل نزدیکی روابط ترکیه و حماس نیز همین اشتراک دیدگاه دو طرف نسبت به اخوان‌المسلمین است. در عکس منتشر شده محمود عباس در کنار اردوغان و هم سطح با او نشسته است چرا که هر دو رئیس کشورند  حال آن که اسماعیل هنیه در جایگاه پایین‌تر نشسته است. این یعنی دولت ترکیه جایگاه بین‌المللی محمود عباس را به رسمیت می‌شناسد.

به هر حال اردوغان توانسته با هر دو شاخه فلسطینی تشکیلات خودگردان و حماس روابط نزدیک برقرار کند.

- ترکیه با وجود رئیس جمهوری اسلام‌گرا (اردوغان) با اسرائیل هم روابط رسمی دارد. ترکیه تلاش می‌کند میان روابط با اسرائیل و همزمان رابطه با دولت محمود عباس و حماس موازنه برقرار کند.

- موقعیت ترکیه و اردوغان برای میانجی‌گری میان سران فتح و حماس را کمتر کشوری در منطقه دارد. به عنوان مثال ایران رابطه گرم و نزدیکی با دولت محمود عباس ندارد. رابطه گرم قبلی تهران با حماس هم بعد از بحران سوریه، دچار فراز و فرودهایی شده است. کشورهایی مثل سوریه و عربستان سعودی هم رابطه خوب و نزدیکی با حماس ندارند.