چرا روسیه به طرز مشکوکی ترجیح داده در قبال احیای حاکمیت آذربایجان در قره باغ سکوت کند؟
اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک ارمنستان از منظر سیاستگذاران روسیه به دلیل عدم مشارکت این کشور در پروژه‌های مهم منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای طی سه دهه گذشته و تبدیل نقش آن به یک کشور به حاشیه رانده شده در پیکربندی‌های سیاسی و جغرافیایی منطقه‌ای کاهش پیدا کرده است.
به قلم: دکتر قاسم اصولی اودلو، عضو هیئت علمی علامه دانشگاه طباطبایی
اخیراً آذربایجان موفق شده است اقدامات بی سابقه‌ای را برای بازگرداندن حاکمیت کامل خود در قلمرو قره باغ انجام دهد. علیرغم اینکه روسیه همواره برای ایفای نقش متوازن و حفظ جایگاه خود تلاش کرده است، اخیراً سیاست غیرمداخله‌ای را در جنوب قفقاز اعمال می‌کند که منجر به هموار کردن راه برای عملیات نظامی کامل و احیای حاکمیت جمهوری آذربایجان شده است. دلایل این موضع در ادامه توضیح داده خواهد شد.
در ابتدا، از زمان روی کار آمدن پاشینیان در سال ۲۰۱۸، جهت‌گیری غرب محور در سیاست خارجی ارمنستان به طور چشمگیری تشدید شد و برخی از موقعیت‌های سیاسی و اقتصادی مهم به صاحب‌نظران ضد روسی واگذار شد. از سوی دیگر، حلقه‌های نخبگانی که در ساختار سیاسی این کشور با رئیس‌جمهور رایزنی می‌کنند، افزایش یافت و به همین دلیل روابط دو کشور تحت تأثیر منفی قرار گرفت. در همین راستا، اخیراً اساسنامه رم (دادگاه کیفری بین المللی) به تصویب پارلمان ارمنستان رسیده است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی روسیه، رئیس جمهور ولادیمیر پوتین، در آستانه تصویب آن گفته بود که آنها آن را اقدامی بسیار خصمانه علیه خود خواهند دانست.
علاوه بر این، اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک ارمنستان از منظر سیاستگذاران روسیه به دلیل عدم مشارکت این کشور در پروژه‌های مهم منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای طی سه دهه گذشته و تبدیل نقش آن به یک کشور به حاشیه رانده شده در پیکربندی‌های سیاسی و جغرافیایی منطقه‌ای کاهش پیدا کرده است. در مقابل، جایگاه آذربایجان به دلیل افزایش نقش ژئواکونومیکی هم از سوی سیاستگذاران روسیه و هم از سوی سیاستگذاران غربی اهمیت یافته است. در نتیجه، این امر منجر به برتری آذربایجان در محاسبات راهبردی هزینه-فایده تحولات منطقه شد. در واقع، تقویت قدرت آذربایجان نه تنها تغییرات شدیدی در توازن قوای منطقه‌ای ایجاد کرده است، بلکه منجر به دگرگونی نگرش کشورهای منطقه نسبت به آن شده است.
علاوه بر این، پیامدهای جنگ اوکراین در تضعیف مواضع انحصاری و هژمونیک روسیه در قفقاز، خلأهایی را در منطقه ایجاد کرده است که توسط کشورهای جدید فرامنطقه‌ای از جمله ترکیه و چین پر می‌شود. این کشورها با انجام پروژه‌های متنوع در زمینه‌های مختلف در تلاش برای ایجاد عمق استراتژیک هستند. در همین راستا اخیرا آذربایجان و ترکیه برای ایجاد خط آهن و خط لوله انرژی از ایغدیر به نخجوان به بهای تضعیف منافع ملی ایران به توافق رسیدند. علاوه بر این، چین و آذربایجان توافق نامه‌ای برای گسترش همکاری‌های فنی و حمل و نقل خود امضا کردند که می‌تواند منجر به اجرای جاده و راه آهن زنگزور در سال‌های آینده شود.
در نهایت، افزایش نقش بسیار سازنده ترکیه که از طریق اتخاذ سیاست متوازن بین غرب و شرق فراهم شده است، در کنار سیاست عملگرایانه آذربایجان از دیگر عوامل مهمی است که روسیه را به سکوت به جای ایفای نقش تعیین کننده برانگیخته است. در واقع، روسیه به برخی از بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای امتیازاتی می‌دهد تا بتواند از ظرفیت این کشورها برای دور زدن و کاهش همزمان تحریم‌های غرب استفاده کند.
در خاتمه، تعداد زیادی از عوامل تاثیرگذار از جمله تشدید جهت گیری غربی ارمنستان، تضعیف موقعیت ژئوپلیتیکی و ژئواقتصادی منطقه‌ای ارمنستان در ۳ دهه گذشته، پیامدهای جنگ اوکراین و تقویت قدرت منطقه‌ای ترکیه، روسیه را به‌طور بی‌سابقه‌ای مجبور به اعمال سیاست بی‌طرفانه به جای سیاست مداخله‌جویانه کرده است. با این وجود، روندهای جدید منطقه‌ای از جمله تخلیه کامل مردم ارمنی از قره باغ که حضور نظامی روسیه در مناطق تحت کنترل را بی معنی می‌کند و عادی سازی سیاسی و دیپلماتیک احتمالی ارمنستان با هر دو دشمن تاریخی، که می‌تواند منجر به تشدید غرب گرایی در سیاست ارمنستان شود، می‌تواند تغییراتی را در سیاست منطقه‌ای فعلی روسیه ایجاد کند.
منبع :iras.ir
اخبار مرتبط
یکه تازی علی اف در اوراسیا/ پایان تراژدی آذربایجان و ارمنستان
اقتصادنیوز: به باور ناظران انتخاب آذربایجان به عنوان میزبان بعدی نشست آب و هوایی «کاپ» و عقب نشینی ارمنستان از خواست خود در کنار مولفه هایی چون توافق دو بازیگر در باب آزادی زندانی ها، نشان از آن دارد که صلح احتمالی در منطقه قفقاز و قره باغ در دست است. این در حالی است که آذربایجان در حال تبدیل شدن به قدرتی نوظهور در آسیای میانه است.
شوک به کمپین ترامپ
تصمیم دادگاه عالی کلرادو مبنی بر رد‌صلاحیت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا از شرکت در انتخابات مقدماتی این ایالت، واکنش شدید اعضای کنگره در هر دو حزب را برانگیخت. دادگاه عالی کلرادو حکم داد که دونالد ترامپ واجد شرایط حضور در انتخابات مقدماتی این ایالت نیست. این حکم با چهار رأی موافق در مقابل سه رأی مخالف صادر شد و کلرادو را به اولین و فعلا تنها ایالتی تبدیل می‌کند که ترامپ را از حضور در انتخابات مقدماتی ایالت منع می‌کند.
کشتی های تجاری فرزند و دوستان اردوغان در راه اسرائیل
بیشتر ترک‌هایی که روابط گستردۀ تجاری با اسرائیل دارند، از نزدیکان اردوغان و حزب «عدالت و توسعه» هستند. متین جهان، نام بعضی از بازرگانان و سرمایه داران ترک را که با اسرائیل داد و ستد گستردۀ تجاری دارند افشا کرده است. احمد بوراک اردوغان، پسر ارشد رجب طیب اردوغان، صاحب شرکت دریایی «مانتا دنیزجیلیک»، و اِرکان ییلدیریم، پسر نخست وزیر پیشین ترکیه، در صدر فهرست آن بازرگانان و سرمایه داران قرار دارند.
سفر وزیر دفاع آمریکا به اسرائیل؛ حمایتی یا هشدارآمیز؟
وزیر دفاع آمریکا با همتا و نخست وزیر اسرائیلی دیدار کرد و هر چند طرفین تلاش کردند اختلافات را پنهان کنند اما سخنان آنان به خوبی گویای واقعیت ناگوار برای اسرائیل بود.
پس لرزه اتحاد جنینی روسیه و چین
اتحاد چین و روسیه امروز برای ایالات متحده پر هزینه تر شده، بالاخص آن که این کشور بیش از هر زمان متمرکز بر خاورمیانه شده و همین گزاره می تواند مقدمه ای برای ماجراجویی چین در تایوان شود، رخدادی که جهان را یک گام دیگر به جنگ سوم نزدیک تر خواهد کرد.
ایروان در جستجوی متحدی قابل اعتماد
عدم حمایت روسیه از ارمنستان در بحران قره باغ علاوه بر اینکه باعث سردی روابط ایروان و مسکو شده است، برگ برنده ای در اختیار غرب قرار داده است تا به تقویت و ثبیت جای پای خود در قفقاز بپردازد.
