دیپلماسی ایرانی: یکی از مؤلفه‌های سیاستگذاران توانمند، بهره‌گیری از نیرنگ برای دستیابی به اهداف و نیات خویش است که استفاده از هر ابزاری را مشروع جلوه نمی‌نماید. نیرنگ می‌تواند در قالب یک سیاست یا یک تاکتیک مورد استفاده قرار گیرد. بهره‌گیری از نیرنگ در قالب سیاست به کشورها یا سیاستگذارانی معطوف است که دارای مؤلفه‌های دولت‌های شکننده و مستبد هستند. این سیاستگذاران و دولتمردان برای ادامه حیات سیاسی و تضمین بقای حکمرانی خویش به فریب جامعه نیازمند هستند تا شهروندان را بر بقای خویش متمایل یا اجبار کنند. در چنین شرایطی است که حکمران یا سیاستگذار ارشد از سیاست نیرنگ در سیاستگذاری عمومی استفاده می کند و نیرنگ در صدر سیاست‌های حکمرانی قرار می‌گیرد به صورتی که علاوه بر فریب شهروندان، سبب فریب خود سیاستگذار نیز می‌شود.

دولت ترکیه طی دو دهه اخیر همواره از سیاست نیرنگ در سیاستگذاری عمومی خود بهره برده و تمام حوزه‌های سیاستگذاری و حکمرانی این کشور بر اصل نیرنگ استوار شده است. بنیان سیاستگذاری عمومی ترکیه بر نیرنگ استوار است چنان که گویا اصل سیاستگذاری راهبردی این کشور نیز بر نیرنگ متمرکز است!

به صراحت می‌توان ادعا کرد که تمامی ارکان سیاستگذاری عمومی ترکیه بر بهره‌گیری از اصل نیرنگ همدل و همراه هستند، به گونه‌ای که با وجود شکست برخی سیاست‌هایشان، همچنان بر استفاده از اصل نیرنگ و ادامه سیاست‌های شکست خورده خود اصرار دارند. این همراهی و اصرار سیاستگذاران ارشد ترکیه به‌خصوص رجب طیب اردوغان و اعضای حزب عدالت و توسعه را می‌توان مصداق این عقیده "ایروینگ جانیس" دانست که می‌گوید: «هر چه روحیه دوستی و همرنگی در میان اعضای یک گروه سیاستگذار بیشتر باشد، خطر اینکه فکر گروهی جانشین اندیشه انتقادی مستقل شود، بیشتر است.»1 

در چنین فضایی است که خبر خنثی‌سازی برنامه ترور رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه را می‌توان در چارچوب بنیان سیاستگذاری راهبردی این کشور یعنی اصل نیرنگ مورد بررسی قرار داد:
    
یکم - نیرنگ سیاست بین‌المللی تا کودتای 2016: دولت اردوغان طی دو دهه اخیر نشان داده که در استفاده از نیرنگ، بسیار توانمند و کارآمد است. این دولت که برای الگوسازی از حکمرانی خویش در نظام جهانی به سیاست نیرنگ متوسل شده است، در سیاستگذاری خارجی و داخلی از این سیاست بهره می‌برد. دولت اردوغان با فریب شهروندان ترکیه و سایر دولت‌های منطقه به نمایش الگویی از حکمرانی مطلوب خود اقدام کرده بود که حتی مورد حسرت افکار عمومی منطقه‌ای قرار داشت.

اصل نیرنگ که در فریب شهروندان و سیاستمداران بسیاری کشورهای منطقه از شمال آفریقا مانند تونس، لیبی تا عراق، سوریه، آذربایجان، افغانستان و ... نمود یافته و  در حوزه داخلی ترکیه نیز در ماجرای کودتای 2016 این کشور قابل مشاهده است.

با گذشت بیش از 5 سال از آنچه کودتای 2016  نامیده می‌شود و تسویه حساب و پاکسازی سیاسی و اجتماعی گسترده در این کشور که به انقلاب فرهنگی مائو در چین شباهت دارد، همچنان در اصل ماهیت و شکلگیری کودتای مذکور شک و تردیدهای فراوانی وارد است که نیات و اهداف اردوغان در تثبیت و بقای حاکمیت خویش با ابزار نیرنگ و فریب شهروندان را پوشش می‌دهد.

کودتای 2016 ترکیه که بیشتر به کودتای اردوغان علیه دموکراسی و آزادی شباهت دارد تا کودتا علیه اردوغان، نمونه‌ای برجسته از کارآمدی و اثربخشی عملیات فریب و سیاست نیرنگ دولت ترکیه برای تشویش اذهان عمومی داخلی و خارجی است تا دولت اردوغان به سرکوب منتقدین و مخالفین خود در سایه این سیاست نیرنگ دست یابد و بقای خویش را تضمین کند. 

دوم - زوال و فروپاشی لیر ترکیه و نیرنگ ترور اردوغان: در حالی که ترکیه غرق در مشکلات اقتصادی به‌خصوص سقوط ارزش لیر پول ملی خود است و این شرایط، فروپاشی و سقوط دولت اردوغان را شتاب داده است، بار دیگر سیاست نیرنگ برای تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی ترکیه و روزنه‌ای برای بقای دولت اردوغان مورد استفاده قرار گرفت. سیاست نیرنگ جدید دولت ترکیه برای بقای خویش در چارچوب تغییر افکار عمومی و از سوی دیگر سرکوب معترضین و منتقدین حکمرانی اردوغان، در قالب یک برنامه ترور و خنثی‌سازی ترور رئیس جمهوری ترکیه طرح شده و رسانه‌ای می‌شود. نیات و اهداف این سیاست نیرنگ با عنوان "ترور رجب طیب اردوغان" چندان پیچیده نیست، زیرا نیت اردوغان را می‌توان در شعری که در همین مراسم سخنرانی خود در شهر سیرت خوانده است2، پیگیری کرد. شعری معروف از "ضیاء گوک آلپZiya Gökalp " پدر پان ترکیسم و پان تورانیسم که می‌گوید:

مناره‌ها سرنیزه هستند، گنبدها کلاهخود هستند
مساجد پادگان ما هستند، مؤمنان سربازند
این لشکر الهی در انتظار دین من است

این شعر را می‌توان رمزی دانست که اردوغان به طرفداران و همچنین منتقدین خویش داده است که برای فضایی استبدادی و ستیزه‌جویانه آماده شوند. این شعر ضیاء گوک آلپ دارای ابیاتی دیگر است که می‌گوید:

تفنگ در دستم، ایمان در قلبم
آرزوی من دو است: دین و وطن
آتشگاه من ارتش است، بزرگ من سلطان است
به سلطان کمک کن، پروردگارا!
عمرت پر برکت باد پروردگار من!

طراحی برنامه ترور اردوغان در سیرت ترکیه همراه با اشعار خاص حماسی و احساس برانگیز زمانی مشکوک‌تر نشان می‌دهد که بمب مورد ادعا برای ترور اردوغان به شیوه‌ای بسیار ناشیانه در زیر یکی از ماشین‌های پلیس حاضر در مراسم جاگذاری شده، به گونه‌ای که قابل مشاهده برای همه حاضران و شک‌برانگیز برای مأموران پلیس و امنیت بوده است! اردوغان برای رهایی از فروپاشی و سقوط دولت خود در کنار توسل به رهبران و توافق‌های اقتصادی با قطر، آذربایجان، امارات متحده عربی و حتی برقراری مجدد روابط با اسرائیل3 و ... برای رهایی از فشارهای سیاسی و اجتماعی فراگیر و شدید داخلی به‌خصوص پیامدهای سقوط شدید و بی‌سابقه ارزش پول ملی این کشور یعنی لیر، برای فریب افکار عمومی شهروندان خود و سرکوب منتقدین و مخالفین سیاسی و اجتماعی دولت، نیاز به یک ابزار حساس و احساس‌برانگیز مانند "طرح ترور اردوغان" داشت که در چارچوب اصل نیرنگ از آن بهره‌برداری کند.    

*

سیاستگذارانی که از اصل نیرنگ برای فریب شهروندان و افکار عمومی بهره می‌گیرند، اگر این اصل را به بنیان سیاستگذاری راهبردی خود بدل کنند به مرور زمان خود نیز دچار فریب این سیاست نیرنگ خویش می‌شوند. فرآیندی که در مورد ترکیه و رئیس جمهوری این کشور رجب طیب اردوغان مطابقت دارد و ایشان دچار فریب سیاست نیرنگ خود شده است.

خبر کشف بمب در مراسم سخنرانی رئیس جمهوری ترکیه و انتساب آن به طرح ترور اردوغان در شهر سیرت ترکیه که مانند شوک اثربخش به جنبش‌های معترض، انتقادی و مخالفین اردوغان عمل کرده است را تنها می‌توان در چارچوب سیاست نیرنگ دولت ترکیه برای سرکوب منتقدین و مخالفین، تضمین بقای دولت کنونی تا انتخابات 2023 این کشور تحلیل کرد.

**

فضای آشوبناک اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کنونی ترکیه و سیاست‌های نیرنگ‌ساز اردوغان برای رهایی از چنین شرایطی حتی به فریب شهروندان با برنامه ساختگی و دروغین ترور اردوغان نیز رسیده است. چنین فضای آشوبناکی در اغلب کشورهای منطقه قابل مشاهده بوده و سرنوشت اجتناب‌ناپذیر بسیاری حکمرانان و سیاستگذاران ناکارآمد و مستبدی است که با نابسامانی داخلی و جهانی روبه رو هستند.

پیامدهای طرح ترور ساختگی و دروغین اردوغان در داخل ترکیه تقویت فشارهای استبدادی علیه شهروندان و منتقدین دولت را سبب شده و در نظام بین‌المللی نیز به افزایش حملات مداخله‌جویانه به کشورهای همسایه مانند عراق و سوریه به بهانه سرکوبی طراحان این ترور ساختگی منجر خواهد شد.  

http://irdiplomacy.ir/